Son zamanlarda insanların kendi cehaletlerini görmezden gelerek, bilgi, beceri veya yeteneklerini mübalağalı bir şekilde ifade ettiklerini ve bilgi sahibi olan kişilere kıyasla daha cesur davranabildiklerini görüyoruz.

Ya da bazı kişilerin yetenek eksikliğine rağmen, becerilerini ve zekâsını olduğundan daha yüksek değerlendirdiğini, yetersizliklerini fark edememelerine ve gerçekçi olmayan bir özgüven sergilemelerine rağmen becerilerini abarttıklarını, başkalarını küçümsediklerini ve kendi yeteneklerinin sınırlarını görmek istemediklerini görmekteyiz.

Bunun en açık örnekleri son yıllardaki televizyon açık oturumlarında görülmektedir.

Televizyon ekranlarına çıkartılarak konuşturulan kişilerin kendi cehaletlerini görmezden gelerek, bilgi, beceri veya yeteneklerini mübalağa edebildikleri ve bilgi sahibi olan kişilere kıyasla daha cesur davranabildikleri ile ortaya konmaktadır.

Mesela televizyon izlerken birilerine bakıp da "Ya bu adam bu sığlıkla nasıl buralara kadar gelebilmiş" diye düşündüğünüz oldu mu hiç?

Ya da devlet kurumları ile kamuya açık işyerlerinde kendisiyle aynı pozisyonda olan ya da daha üst aşamada bir görevde olan bazı insanların davranışlarını görünce büyük bir şaşkınlık yaşayarak "Bu kadar büyük bir başıbozukluk, cahillik, hatta ahmaklık ve kendini bilmezlik nasıl fark edilmez?" kendi kendinize sorduğunuz oldu mu?

Justin Kruger ve David Dunning adlı iki Amerikalı psikiyatri uzmanı bu durumu sıklıkla görmeye başlayınca 10 yıllık bir gözlem sonucunda “Dunning-Kruger Sendromu” adını verdikleri bir teori ortaya koymuşlardır.

Siz buna cehalet sendromu da diyebilirsiniz.

"Cehalet, gerçek bilginin aksine, bireyin kendine olan güvenini artırır." Şeklinde ana fikri oluşturulan bu duruda olan insanlar üzerinde yapılan gözlem ve araştırmalarda ulaşılan sonuçlar şöyle ifade edilmektedir.

• Niteliksiz insanlar niteliksiz olduklarını fark edemezler.

• Niteliksiz insanlar, kendilerinde gördükleri niteliklerini abartma eğilimindedir.

• Niteliksiz insanlar, nitelikli insanlarda var olan nitelikleri anlamaktan da acizdirler.

• Niteliksiz insanlar, belli bir seviyede nitelik artırma eğitimine tabi tutulduklarında niteliksizliklerinin farkına varmaya başlarlar.

Şimdi çevrenize bir daha bakın ve bu durumda olan insanların kendilerindeki niteliksizliği fark etmeden diğer insanlara hâkimiyet kurmaya veya kendilerinden daha nitelikleri insanları nasıl değersizleştirmeye çalıştıklarını görün.

Türkiye üniversitelerinde böyle bir test yapıldı mı veya yapılmasına izin verilir mi karar vermek zor ama Cornell Üniversitesi'ndeki bir ders sınavı sonrasında öğrenciler üzerinde yapılan testte klasik "Nasıl geçti?" sorusuna soruların yüzde 10'una bile doğru cevap veremeyenlerin kendilerine güvenlerinin üst düzeyde olduğu görülmüştür.

Sınav sorularının yüzde 60'ına doğru cevap verdiklerini düşünen öğrencilerin moral durumlarının iyi olduğu günlerde ise yüzde 70 başarıya bile ulaşabileceklerine inandıkları sonucu elde edilmiştir.

Buna karşın sınav sorularının yüzde 90'ından fazlasını doğru cevaplayanlar ise "Nasıl geçti?" sorusuna alçak gönüllülükle soruların ancak yüzde 70' ine doğru cevap verebildiklerini ifade ettikleri görüldü.

Araştırma ve gözlemler sonucunda Dunning-Kruger Sendromu için varılan sonuç şöyle ifade edilmiştir:

“kifayetsiz muhterisler her zaman ve her yerde daha hızlı yükselirler”

Bunun nedeni işinde çok iyi olduğuna yürekten inanan yetersiz kişi, kendini ve yaptıklarını övmekten, her işte öne çıkmaktan ve aslında yapamayacağı işlere talip olmaktan hiçbir rahatsızlık duymamaları, aksine her şeyin hakkı olduğunu düşünerek cahillik ve haddini bilmeme karışımının mesleki açıdan müthiş bir itici güç oluşturmasıdır.

Sonuçta: gerçekten bilgili ve yetenekli insanlar çalışma hayatında fazla alçakgönüllü davranarak öne çıkmaz, yüksek görevlere kendiliklerinden talip olmaz, kıymetlerinin bilinmesini beklerler.

FARKINDA MIYIZ?

Şimdi yaşadığınız şehre ve ülkeye bir daha bakın.

Kifayetsiz gördüğünüz ama bir türlü ifade etmediğiniz yüzlerce insanın aklınızdan geçiverdiğini hissedeceksiniz.

Zaman artık mütevazı olma zamanı değil. Çünkü kifayetsiz kişilerdeki eksikliklerin kariyer basamaklarında artıya dönüştürüldüğü bir zamanda yaşıyoruz.

Bu nedenle fazla mütevazı olmayın.

İçinde yaşadığımız toplumun en büyük sorunu, akıllılar hep kuşku içindeyken, aptalların küstahça kendilerinden emin olmalarıdır.

Kendinizi ne kadar geri plana çekerseniz o kadar daha fazla bekletilir, kırılır ve çevreniz tarafından eksikliklerle suçlanırsınız.