Ben henüz bir yaşında iken “27 Mayıs 1960 İhtilâli” olmuş.

Bu 27 Mayıs Askerî Darbesi’yle ilgili günümüze kadar pek çok şey yazıldı ve çizildi. 27 Mayıs 1960 darbesinin üzerinden 65 yıl, 12 Eylül 1980 darbesinin üzerinden 45 yıl geçmesine rağmen bu darbelerden geriye; millî ıstırap, inkisar, acı, kin, nefretten başka ne kaldı… Necip Fazıl “Cumhuriyetin 50.Yılında Türkiye’nin Manzarası” adlı kitabında. 27 Mayıs’tan bahsederken “Kendisine yan bakılmasını bile suç sayan veya saydıran bir ihtilâl” diyor,

Mustafa Sıtkı Bilgin, Konya’nın otuz altıncı belediye başkanı. Kırk iki belediye başkanlığından sonra Konya, Ahmet Öksüz döneminde ve 1987’de “Büyükşehir” statüsüne kavuştu.

Konya Aydınlar Ocağı’nın 27 Mayıs 2025 Salı günü Konya Halk Kütüphanesi’nde düzenlediği Selçuklu Salı Sohbetleri’nde konuşan Ali Rıza Bilgin’i, babası Konya eski belediye başkanı Mustafa Sıtkı Bilgin’le ilgili hatıralarını pür dikkat dinledim.

“Battı-Çıktı Köprüsü”

Şehrin ileri gelenleri Konya Şehir Kulübü’nde bir araya geliyorlar. Şehrin çözüm bekleyen meseleleri ile problemleri konuşuluyor. Sene 1958. Meram’a giderken tren kazalarında artış oluyor. Bunu önlemek için dönemin 2. Ordu ve Jandarma Komutanları, başkan Sıtkı Bilgin’e hemzemin geçidi yapma teklifinde bulunuyorlar. O yıllarda belediyenin bir kamyonu dahi yok. Nasıl yapılacağıyla ilgili askerler ve halk işbirliği yapıyor. Ali Rıza Bey, “Halk arasında Battı-Çıktı olarak adlandırılan Meram Hemzemin Geçidi, halk-asker işbirliği ile yapılıyor. Üç bin liraya mal oluyor. Ben o köprüye Gönül Köprüsü diyorum” dedi ve konuşmasına şöyle devam etti: “27 Mayıs 1960 Cuma günü Başvekil Adnan Menderes, Konya’ya gelerek köprüyü hizmete açacak. Diğer açılış ve temel atma törenlerine de katılacak. Açılış için Adnan Menderes davet ediliyor. Döviz ve pankartlar hazırlanıyor. İhtilâlin yapıldığı ertesi günü rahmetli babamı görevden alıyorlar. Vali Cemil Keleşoğlu ile birlikte Şahin Sinemasının orada babamla birlikte bir askeri jeepe bindiriliyorlar. Bana göre 27 Mayıs’ta askeri bir yapılanmadan ziyade arkasında siyaset olan bir yapılanmanın neticesidir. Daha sonra AP Lideri Süleyman Demirel, babama politikaya atılma ve tabii senatörlük teklifini yapıyor. Rahmetli babam bu teklifi kabul etmiyor.”

Baba Sıtkı Bilgin’den Oğluna Vasiyet

1959 doğumlu olan Ali Rıza Bilgin, 60 ihtilalinde iki yaşlarında olduğunu fakat aile olarak travma yaşadıklarını ifade ederek “İlkokulda okurken bayram ilan edilen her 27 Mayıs’ta ben, okulda yok yere bir huzursuzluk çıkarır, kavga eder ve okulu terk ederdim” dedi.

Bilgin Atıcılık Kulübü başkanı ve antrenör Ali Rıza Bilgin, babasının kendisine, vasiyet niteliğindeki sözlerini de şöyle aktardı: “Babam bana bu dünyada aldanan ve aldatan olmayı tercih edersen, kul hakkına girdiği için aldatan değil devamlı “aldanan” olmayı tercih et, derdi. Babam ayrıca Rotary ve Lions kulüpleriyle hayatta işbirliği içinde olma. Onlardan uzak dur, derdi.”

Torrance-Konya Kardeş Şehirler Oldu

1958-60 yıllarında Konya belediye başkanlığı yapan Mustafa Sıtkı Bilgin’in, Amerika’nın Kaliforniya eyaletine bağlı Los Angeles ilçesinde bulunan Torrance şehriyle 1958’de “kardeş şehir” olduklarını ve davetin onlardan geldiğini dile getiren Ali Rıza Bilgin, babasının ikinci bir defa Amerika’ya gitmediğini söyledi.

“Torrance Gazinosu” bu işbirliğinin bir neticesi olarak yaşatıldı. Torans şehrinde bir caddeye Konya adı verildi. Başkan Sıtkı Bilgin, Torrance Belediye Başkanı Albert İsen ile 28 Şubat 1960’da Torrance'ın ikinci (ve son) yıllık "Konya Günü"nde bir araya geldiler. 60 ihtilali olunca bir daha görüşemediler. Yaptığım araştırmada, önce “İnsandan İnsana” programı adı altında federal hükümetin propaganda ajansı olan ABD Bilgi Ofisi tarafından başlatılan ve sonra “Kardeş Şehirler” diye değiştirilen programın “Amerikan şehirlerini yabancı şehirlerle birbirine bağlayarak kültür ve fikirlerin dostça alışverişini sağlayarak komünizmin yayılmasını engellemek amacıyla tasarlandığı” ortaya çıktı. Torrance-Konya kardeşliği, 27 Mayıs 60 ihtilaliyle rafa kaldırılırken 68’de sona erdirildi.

Mahallî Gazetelerin Demokratlığı

Adnan Menderes’in Konya’ya gelişiyle ilgili 27 Mayıs günü Konya gazeteleri şu başlıklarla çıkmış: “Aziz Başvekilimiz Bugün Konya’yı Şereflendirecek”, “Konya Müstesna Bir Gün Yaşıyor. Bugün Milletimizin Gözbebeği Büyük Menderes’i Sevinç ve Heyecanla Bağrımıza Basıyoruz.”, “Başvekilimiz Bugün Şehrimizde. On binlerce Konyalı Menderes’i Aralarında Görmenin Sevinci İçinde”. Yeni Meram, Yeni Konya ve Öz Demokrat Konya gazetelerinden faklı olarak Işık gazetesi, Askerî Müdahaleyi şu başlıkla haber veriyor: “TSK’nın Başardığı Millî İnkılâp. Güvendiğimiz Silahlı Kuvvetlerin Sesi.” Aynı gazetede bir başka haberde Menderes’in Kütahya yolunda yakalandığı haberini veriyor. Konya mahalli gazeteleri 28 Mayıs’tan sonra haber ve yorumlarda 180 derece dönüş yapıyorlar. Mesela Öz Demokrat Konya yazarı Fevzi Halıcı’nın, “Selam Sana Mehmetçik” başlığı altında askeri müdahaleye sıcak bakan yorumları dikkat çekiyor. DP yanlısı gazeteler bile tornistan yapıyor.