Ebu Eyyüb el-Ensârî (r.a)’den gelen bir rivayette Peygamberimiz (s.a.v) şöyle buyurmuştur:
“Şu dört şey peygamberlerim ahlak ve âdetidir. Bunlar;
1. Hayâ yani utanma duygusu,
2. Güzel koku sürünmek,
3. Evlenmek,
4. Misvak kullanmak. (Ahmed, el-Müsned, 5/421.)
Ukbe b. Amir (r.a)’den gelen rivayette Nebî (s.a.v) şöyle buyurdu:
“Peygamberlerden insanlara ulaşan en önemli sözlerden birisi,
“Utanmadıktan sonra dilediğini yap,” sözüdür. (Buhari, nr. 3484.)
İbn Mesud (r.a) şöyle anlatmaktadır: Bir gün Peygamberimiz (s.a.v), sahabelerine, “Allah’tan hakkı ile hayâ ediniz,” buyurdu. Orada bulunan sahabeler,
⁃ Ey Allah’ın Resulü! Biz zaten Allah’tan hakkı ile hayâ ediyoruz, dediler. Peygamberimiz (s.a.v),
⁃ Hayâ sizin anladığınız gibi değildir. Allah’tan hakkı ile haya etmek için
1. Kul, kafasına ve kafasının içinde olan duygulara hakim olmalıdır.
2. Kul, midesine ve mide yolu ile diğer uzuvlarına hakim olmalıdır.
3. Kul, ölümü ve kabirde toprak olmayı hatırlamalıdır. Ahiret hayatına talip olan kişi, dünyanın süsünü terk eder. Böyle davranan kul, Allah’tan hakkı ile hayâ etmiş olur.” (Ahmed, el-Müsned, 1/387.)
Yine bu konuda Rasûlullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur:
“Hayâ-utanma imandandır. İman edenlerin yeri ise cennettir. Hayâsızlık inciticidir. İnciten kişilerin yeri ise cehennemdir. (Tirmizi, no. 2009.)
Özgüven tanımı altında hayâmızı kaybediyoruz. Ahlak dışı olan kuralları özgüven adı altında tüketiyoruz. Önemli olan hangi tanımın altında kaybettiğimiz değil, neyi tüketiyoruz ona bakmaktır.
Rabbimiz bizleri hakkı ile hayâ eden kullarından eylesin, gününüz bereketli olsun