Hoca Sadettin Efendi
III. Sultan Muhammed han Devri
Şeyhülislam ve Müftilenam -22-
Hoca Sadettin Efendi
Yavuz Sultan Selim’in meclis arkadaşlarından Hasan Can’ın oğludur. Doğum tarihi H. 943’dür. Üstatları Karamanlı Muhammed Efendi ile zamanın allâmesi Ebusuud Efendi’dir.
Sadettin Efendi, anadan doğma zekâ ile üstatlarından hakkıyla istifade etti. Babasının Âl-i Osman hanedanın hizmetinde bulunmasının da süratle ilerlemesine yardımı oldu. Yirmi yaşında stajyer, birkaç sene sonra otuz akçe ile Murat Paşa Medresesi’ne, yirmi dokuz yaşında “hâriç” (*) rütbesine nail oldu.
Saraya intisabı sayesinde müstağni edici Şehzade Sultan III. Murad’a muallim tayin olundu. III. Murad’ın cülusu üzerine “Padişah Hocası” ismiyle devletin siyasetini idareye başladı. Bu müddet zarfında ulemaya ve erdemlilere ihsan ve mükâfatlar vererek gözü gönlü tok etmekten hali kalmadı. Hoca Sadettin Efendi’nin vezirlerin nüfuzunun bile önüne geçti.
III. Murad’ın vefatında saraydaki nüfuzuna yine halel gelmedi. III. Sultan Muhammed Han da Hoca Sadettin Efendi’nin irşatlarıyla hareket etmeğe başladı. Sadettin Efendi’nin Osmanlı Devleti’ne en büyük hizmeti, Eğri (Eğre - Erlav) 21 Haziran 1596 (24 Şevval 1004) seferinde görüldü. Düşmanın bütün gücüyle taarruzu üzerine ordu ric’at etti. Düşman Padişahın karargâhına kadar ilerledi. III. Muhammed Han kaçmak istedi, Hoca Sadettin Efendi, düşman karşısında kaçmayı Osmanlılığa yediremediğinden III. Muhammed Han’ın atına yapıştı. Padişahı mevkiinde sebat etmeğe mecbur etti. İki sene sonra şeyhülislamlık makamına oturdu (H.1006).
İki sene şeyhülislamlık makamında nüfuzunu icra ile vezirleri ve sarayı idare etti. Bir gün Ayasofya’da namaz kılmak için abdest yenileyeceği sırada ansızın vefat etti.” Nâgehân geçti hâceh Sadettin1008” vefatına tarihtir.
Hoca Sadettin Efendi, âlim, erdemli, şair, müerrih / tarihçi ve siyasi idi. Sadrıeşşeria’ya haşiyesi, tarihi temimiye ta’rifi, leera tercümesi meşhurdur. (tâcüttevarîh) en seçkin eserlerinden sayılır. Hoca Sadettin Efendi, III. Murad ve III. Muhammed devirlerinde orduyu ve sarayı büyük bir nüfuz ile idare etmiştir. Osmanlı şeyhülislamları içinde ilim ve erdemiyle mümtaz olanlardandır. Kabri Ebu Eyyub civarındadır.
……………….
(*) Hâriç, hareket-i hâriç, ibtida-i hâriç, medrese yolunda ilk rütbeler.
Kaynaklar
İlmiyye Salnamesi, S:416
Şeyhülislam ve Müftilenam -22-
Hoca Sadettin Efendi
Yavuz Sultan Selim’in meclis arkadaşlarından Hasan Can’ın oğludur. Doğum tarihi H. 943’dür. Üstatları Karamanlı Muhammed Efendi ile zamanın allâmesi Ebusuud Efendi’dir.
Sadettin Efendi, anadan doğma zekâ ile üstatlarından hakkıyla istifade etti. Babasının Âl-i Osman hanedanın hizmetinde bulunmasının da süratle ilerlemesine yardımı oldu. Yirmi yaşında stajyer, birkaç sene sonra otuz akçe ile Murat Paşa Medresesi’ne, yirmi dokuz yaşında “hâriç” (*) rütbesine nail oldu.
Saraya intisabı sayesinde müstağni edici Şehzade Sultan III. Murad’a muallim tayin olundu. III. Murad’ın cülusu üzerine “Padişah Hocası” ismiyle devletin siyasetini idareye başladı. Bu müddet zarfında ulemaya ve erdemlilere ihsan ve mükâfatlar vererek gözü gönlü tok etmekten hali kalmadı. Hoca Sadettin Efendi’nin vezirlerin nüfuzunun bile önüne geçti.
III. Murad’ın vefatında saraydaki nüfuzuna yine halel gelmedi. III. Sultan Muhammed Han da Hoca Sadettin Efendi’nin irşatlarıyla hareket etmeğe başladı. Sadettin Efendi’nin Osmanlı Devleti’ne en büyük hizmeti, Eğri (Eğre - Erlav) 21 Haziran 1596 (24 Şevval 1004) seferinde görüldü. Düşmanın bütün gücüyle taarruzu üzerine ordu ric’at etti. Düşman Padişahın karargâhına kadar ilerledi. III. Muhammed Han kaçmak istedi, Hoca Sadettin Efendi, düşman karşısında kaçmayı Osmanlılığa yediremediğinden III. Muhammed Han’ın atına yapıştı. Padişahı mevkiinde sebat etmeğe mecbur etti. İki sene sonra şeyhülislamlık makamına oturdu (H.1006).
İki sene şeyhülislamlık makamında nüfuzunu icra ile vezirleri ve sarayı idare etti. Bir gün Ayasofya’da namaz kılmak için abdest yenileyeceği sırada ansızın vefat etti.” Nâgehân geçti hâceh Sadettin1008” vefatına tarihtir.
Hoca Sadettin Efendi, âlim, erdemli, şair, müerrih / tarihçi ve siyasi idi. Sadrıeşşeria’ya haşiyesi, tarihi temimiye ta’rifi, leera tercümesi meşhurdur. (tâcüttevarîh) en seçkin eserlerinden sayılır. Hoca Sadettin Efendi, III. Murad ve III. Muhammed devirlerinde orduyu ve sarayı büyük bir nüfuz ile idare etmiştir. Osmanlı şeyhülislamları içinde ilim ve erdemiyle mümtaz olanlardandır. Kabri Ebu Eyyub civarındadır.
……………….
(*) Hâriç, hareket-i hâriç, ibtida-i hâriç, medrese yolunda ilk rütbeler.
Kaynaklar
İlmiyye Salnamesi, S:416
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.