Önlem alınmazsa kriz sürecek

2018 NASIL GEÇTİ? 2019’DAN NE BEKLİYORLAR? - 3 -

HÂLİD ŞEN

Seçimlere kadar bir  hareket beklemiyoruz

Konya Sıhhi Tesisat ve Kaloriferciler Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Mehmet Ünlügül yaptığı değerlendirmede şöyle konuştu: “2018 yılı ilk 6 ayı fena değildi ama ikinci altı ayı da sıkıntılı geçti. İnşaat sektörü sıkıntıya girdi, doların yükselmesi, demirdeki fiyat artışından dolayı inşaat sektörü sıkıntıya girince, bizi de olumsuz etkiledi. Malzemelerimizde ciddi fiyat artışları oldu. Kullandığımız malzemelerde minimum yüzde 40 zamlanma oldu. Bundan dolayı müteahhitler sıkıntıya girdi. Bazı firmalardan batanlar oldu. İnşaatı başlamadan durduranlar, arsayı teslim edenler oldu. Müteahhidi devredenler oldu. Ellerindeki işler bitmeye yakın olanlar şimdi bitirmeye çalışıyor. Yüzde 90’ını, demir aşamasını geçenler işlerini bitirmeye çalışınca biz de onların işlerini yapıyoruz. Yeni bir iş gelmiyor. Teklif alan da yok. Seçimlere kadar bir hareket beklemiyoruz. Seçimlerden sonra faiz düşerse belki hareketlenme olur. Daire karşılığı iş almaya da artık sıcak bakmıyoruz. Hükümet bir şey yapmazsa, 2019 da böyle geçer. Sektörümüzün 2019’da en büyük beklentisi, faiz oranlarının düşerek, doların sabit kalması. İnsanlara güvence gelmesi, piyasanın hareketlenmesi lazım. İnşaat sektörü ülkemizin lokomotifi, inşaat sektörü durursa, çok büyük bir yansıması olur. 350 kalemi etkiliyor.”

Market önlerindeki  işgale göz yumuluyor

Konya Pazarcılar Esnaf Odası Başkanı Yasin Aktaş da yaptığı değerlendirmede pazarcı esnafının 2018 yılından umduğunu bulamadığını belirterek, şöyle konuştu: “Her yere açılan marketlerin önü pazar tezgahı oldu. Belediyelerimiz pazarcıya sahip çıkmıyor. Kaldırım işgallerine göz yumuyor. Yasak olmasına rağmen müdahale etmiyor. Marketin özelliği kapalı alanda satış yapmasıdır. Ama meyve sebze reyonları hep dışarıda. Satışlarımız çok olumsuz derecede etkileniyor. Muhacir Pazarı söz verilmesine rağmen 1 senedir üstü kapatılmadı. Hem esnaf, hem de pazarcı için büyük sıkıntı oluyor. Karda, yağışta satış yapmaya çalışıyorlar. Eski yerin bir an önce yapılarak pazarımızın yerine taşınması lazım. Sene içinde bazı ürünlerde afaki fiyat artışları oldu. Patates ve soğanda bunu yaşadık. Vatandaş bize sitem etti fakat pazarcı halden ne alırsa üzerine 20-25 kuruş kar ekler satar. Pazarcı sürümden kazanır.”

Esnaf evine ekmek götüremiyor

Konya Terziler ve Konfeksiyoncular Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Aziz Güleç yaptığı değerlendirmede, “2018 yılı ilk 4-5 ayımız iyi geçti, sonrasında tamamen durdu. Şu an da işlerimiz durgun. Esnafımızı vergisini ödeyemiyor, evine ekmek götürecek hali kalmadı. Hakikaten esnafımız çok sıkıntıda. Toptancılarda 10-20-30 adam çalıştıran arkadaşlarımızın hepsi dükkanlarını tatil ettiler. Çalışanlarına aylık da veremiyorlar” dedi. Güleç, konuşmasının devamında şu ifadelere yer verdi: “Cebinde parası olan da harcamıyor. En zengini de gelip elbise diktirmiyor. Tüm sektörlerde sıkıntı var. Moraler bozuk. Aldığımız malzemeler yüzde 300 – 400 zamlandı. İnanılır gibi değil. Ama biz fiyatları neredeyse düşürdük. Geçen sene 800 liraya diktiğim elbiseyi 700’e dikiyorum. Dolar düştü, fiyatlar hala yüksek seyrediyor. Bin liradan aşağı elbise dikinmek zor. Ekonomik durumumuz bozuk. Kimsenin yanında çalışan eleman da kalmadı. Yanımda eleman çalıştırıyorum, aylıklarını cebimden ödüyorum. Devlet büyük esnafa, sanayiciye destek veriyor ama küçük esnaf hiç kollanmadı. Bize hiç destek yok. Destek bekliyoruz, hibe verilmesi lazım. 2019’u da pek iyi görmüyorum. Hatta 2020 bile daha iyi olmayacak. Biz Tayyip Bey için iyi olmasını istiyoruz. Tüm dünya bu adamlara düşman. İnşallah 2019’da iyi olur diye dua ediyoruz.”

Bu sektör nasıl ayakta duracak?

Konya Ayakkabıcılar Esnaf Odası Başkanı Nevzat Kara da yaptığı değerlendirmede şöyle konuştu: “Ayakkabıcılar olarak 2018 kötü geçti. Büyük markalar konkardoto çekti, devlet onları korumaya aldı. Fakat küçük esnaf da onlara bağlı olarak bitme noktasına geldi. Kepenkler bile açılmıyor artık. Yüzde 20 üretim var. İşçi çıkarmalar hat safada. Büyük firmalara iş yapanların hepsi sıkıntıda. Güven sorunu var. Büyük bir marka da gelse iş yapmaya korkuyoruz. Doların oynamada olması, faizlerin yüksek olması bizim için sıkıntılı. Malzeme alamıyoruz. Bizim sektörde vadeli çalışma var. 2019 biraz daha sıkıntılı geçecek. Firmalarımız 100 işçisi varsa bunu 40’a düşürdü. Malzeme fiyatları arttı. Asgari ücretleri artsın fakat, elektrik yüzde 50 arttı, sigorta, vergiler arttı. Avrupa’da da sıkıntı var ama bizdeki çok fazla. En fazla da bizim sektörü etkiliyor. Aykent’in anca yüzde 20-25’i çalışıyor. Devletimizden beklediğimiz, markaları korumaya aldığı için küçük esnaf sıkıntıya girdi. Küçük esnafı korumalarını istiyoruz. Tedarikçiler desteklenmesi gerekirken, marka destekleniyor. Konkordato çeken keyfini sürüyor, tedarikçi, küçük esnaf sıkıntısı çekiyor. Geçtiğimiz aydan senetlerin yüzde 40-45’i geri döndü. Bunu bizzat kendim yaşadım. Böyle bir sektörde nasıl ayakta durabilirsin? Temennimiz ekonomimiz düzelsin. Devletimiz sahaya inmesi lazım. Masa başında karar almasınlar.”

İşsizlikten çok eleman bulamama sorunu var

Konya Tornacılar Kaynakçılar ve Oto Tamirciler Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Emin Baranok da değerlendirmesinde, “Ugak tefek sıkıntılar yaşıyoruz ama sanayimizde esnafımız haline şükrediyor. Esnafımızın birçoğu, 2018’i çok da kötü atlatmadığını söylüyor. Kredi ödemelerinde aksama yok. Sıkıntı olsa da iyi geçti. Devletten küçük esnafa çok destek gelmese de, milli gelire katkı sağlıyor, sanatkar yetiştiriyoruz. Asıl sıkıntımız, gençlerin mesleğe yönlendirilmemesi. Ara eleman sıkıntısı var. Bununla ilgili Milli Eğitim’in bir çalışma yapacağına inanıyoruz. İşsizlikten çok, eleman bulamama sorunu var. Devletimizden, maddi olmasa da Büyükşehir’in ve TOKİ’nin kar amacı olmadan, esnaf sanatkarın parası ile, Konya’ya sanat okulu yapılmasını istiyoruz. Yeni sanayi bölgelerimiz de 2019’da başlar ve kısa süre içinde tamamlanırsa memnun olacağız. 2019’da da düzelme olacağına inanıyoruz.”

2019’da kriz geçecek esnaf rahatlayacak

Konya Yorgancılar Çeyizciler Tuhafiye Yün ve Orloncular Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Ramazan Tezel de değerlendirmesinde şöyle konuştu: “İşlerimiz iyi geçti. Üyelerimizin hepsinde, genelde yaşanan sıkıntılar yaşanıyor. Bizimkisi el işi ağırlıklı. Girdi, malzeme fiyatlarında yüzde 100 artış oldu. Dolar düşse de fiyatlar düşmedi, düşeceğini de zannetmiyoruz. Vatandaş olarak kimse, harcama yapmıyor. Parası da olsa yapmıyor. Vatandaş kışlık bir ürün alacaksa, 3 alacağına 1 alıyor. Eskiden düğün alışverişine gelindiğinde, ihtiyaç fazlası da olsa alınıyordu, şimdi biraz daha kısıtlı tutuluyor. Üyelerimizden gelen telefonlarda, BAĞKUR konusunda sıkıntılar iletiliyor. 750 lira ödeme yapıyoruz. Yüzde 25-28 artış oldu. Odalarımız ile devletimizin bu yönde çalışması var. Bu konuda destek verilmesi lazım. BAĞKUR, Sigorta ödemelerinde destek bekliyoruz. 2019’da bu krizin geçeceğini, esnafımızın rahatlayacağını düşünüyoruz. İnşallah işler düzelecek, Türkiye’nin önü de açılacak.”

2018 NASIL GEÇTİ? 2019’DAN NE BEKLİYORLAR? - 2 -

2018 NASIL GEÇTİ? 2019’DAN NE BEKLİYORLAR? - 1 -