Osmanli eserleri TIKA ile yeniden hayat buluyor

Kosova'nın başkenti Priştina'da çok sayıda Osmanlı eserine ve camilere rastlamak mümkün. Bunlardan en önemlisi ise Fatih Sultan Mehmet Camii ve Yaşar Paşa Camileridir. Bu iki cami de TİKA tarafından restore edilerek, koruma altına alınmış. TİKA sadece Kosova'da değil Balkanların her yerinde bulunan ecdad yadigarı eserlere sahip çıkmaya devam ediyor.

TİKA BALKANLARDAKİ ECDAT YADİGARLARINI İHYA EDİYOR

Daha önce diğer Balkan ülkelerine yapılan hizmetleri de görme fırsatım olmuştu. TİKA Balkanlar’a binlerce yeni eser kazandırmış. Binlerce ecdat yadigarını restore etmiş, bölge halkına katkı olsun diye binlerce yeni proje ortaya koymuş. 1992’de kurulan TİKA 2002 yılına kadar geçen zamanda 2 bin 300 proje hazırlarken 2002’den bugüne kadar ise tam 13 bin proje ortaya çıkartmış. Bu tür çalışmaları gördükçe gururlanıyoruz ve takdir ediyoruz.  Adriyatik’ten Çin Seddi’ne kadar mazlum milletlerin tek ümidi Türkiye.

YAŞAR PAŞA CAMİİ YENİDEN HAYAT BUYDU

Kosova'da yüzyıllara meydan okuyan Osmanlı mirası eserler, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nın (TİKA) desteğiyle yeniden hayat buluyor. Tarihi Fatih Sultan Mehmet camii yanında yer alan ve namaz saatlerini bildirmek için yaptırılan saat Kulesi, Priştine Belediyesi ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından restore ediliyor.  Kosova'nın başkenti Priştine'nin tarihi eserleri arasında yer alan ve Osmanlı döneminde inşa edilen Yaşar Paşa Cami, Başbakanlık Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından gerçekleştirilen kapsamlı restorasyon ve çevre düzenlemesi çalışmalarının tamamlanmasının ardından ibadete açıldı. Osmanlı döneminde yapılan tarihi caminin iç, dış, çatı ve minaresi, aslına uygun bir şekilde yenilendi. Yaşar Paşa Camii'nin, inşa kitabesine göre 1834 tarihinde inşa edilmişti.  Fatih Sultan Mehmet Camii de TİKA'nın dokunuşlarıyla yeniden ihya edildi. Fatih Sultan Mehmet Camii'nde ikindi namazını kıldıktan sonra Priştina'da şehir merkezinde biraz yürüyüş yaptık.  Ecdat yadigarı eserlerin bir bir restore edilmesi, bölge halkı tarafından da memmuniyetle karşılanıyor. TİKA yaptığı bu çalışmalarla bölgede Türk varlığını yeniden hissettiriyor.

GAZİ MESTAN TÜRBESİ DE KORUMA ALTINDA

Priştine’den Mitroviça’ya giden yol üzerinde, ne zaman ve kimin adına yaptırıldığı belli olmayan bir türbe yükseliyor: Gazi Mestan Türbesi. Rumeli seferlerine katılıp şehit olan askerler için yaptırıldığı düşünülen Gazi Mestan Türbesi, 3.30 metre yüksekliğinde sekizgen forma sahip bir yapı. Çevre halkının Bayraktar Türbesi olarak isimlendirdiği türbe, Priştine gezi rehberi içinde belki de en gizemli nokta. Eski kayıtlarda yanında bir tekke olduğu söylenmesine rağmen günümüzde böyle bir yapı bulunmamakta. Türbedeki mezar taşlarının en eskisi, 1808 yılına tarihlenmiş.

ADI GİBİ İPEK GİBİ BİR ŞEHİR

Priştina ziyaretimizin ardından  Kosova’da bulunan Peja, ya da Türkçe adıyla İpek şehrini ziyaret ettik. Türklerin İpek, Sırpların ise Peç diye çağırdıkları bu şehir milli şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un babası İpekli Tahir Efendi’nin memleketidir.  Bana göre Prizren'den sonra Kosova'nın en güzel şehri İpek şehridir. Hatta Balkanların en güzel şehirlerinden biri desem abartı olmaz. İpek şehrine giderseniz mutlaka şelaleyi ziyaret edin. Bir doğa harikası olan bu şelale insanı mest ediyor.  Kosova’nın gizli bir köşesinde ziyaretçilerini bekleyen İpek, yeşil tabiatı, temiz havası, tarihi ve yöresel tatları ile güzel bir rota oluşturuyor. Sokaklarında ve çarşılarında dolaşırken görerek, keşfederek yabancılık çekmediğimiz İpek şehri adı gibi ipek gibi bir şehir.

İPEK SIRPLAR İÇİN DE ÇOK ÖNEMLİ BİR ŞEHİR

İpek şehri sadece Türkler ve Arnavutlar için değil Sırplar için de çok özel bir yere sahip.  12. yüzyılda kurulan Peja Sırp Ortodoks Kilisesi’nin patrikhanesinin kurulduğu yer olması nedeniyle Sırp tarihinde önemli bir yer tutuyor. 13. ile 14. yüzyıllar arasında bölgede kurulmuş olan Ortodoks Patrikhanesi. Patrikhane ve kalıntılar UNESCO Dünya Mirası listesinde ve koruma altında. İpek şehrinde bulunan tarihi Sırp Manastırını ve içerisindeki kiliseyi ziyaret ettik. Manastırın girişinde Boşnak kökenli Kosovalı bir polis görev yapıyordu. Türkiye'den geldiğimizi duyuncu çok mutlu oldu. Bizimle hatıra fotoğrafı bile çektirdi. Nejat isimli polise arabamızda bulunan Türk bayrağını hediye ettik. Manastırın içerisi ise muhteşem bir görüntüye sahipti. İçeride rahibeler görev yapıyordu. Kilisenin içerisinden fotoğraf alınmasına ise rahibe hanım müsade etmedi. Sırp kiliselerinde ve mezarlıklarda fotoğraf ve video çekilmesine izin verilmiyor. Nedenini ise anlamış değilim.

HER KÖŞEDE BİR OSMANLI ESERİNİ GÖRÜYORSUNUZ

İpek şehrindeki vamiler, çarşılar ve diğer Osmanlı izleri onu bizden bir şehir yapmaya devam ediyor.  Bayraklı Cami-i Osmanlı’nın İpek’teki en önemli eserlerinden biri. 15. yüzyılda inşa edilen cami,  TİKA tarafından restore edildi. İpek şehrinde bazı camilerin ise restorasyona ihtiyaç duyduğuna şehit oldum.  İpek Çarşısı tıpkı Anadolu kentlerinde gördüğümüz çarşılar gibi iki katlı yapıların alt katlarındaki sıralı kuyumcular, perakendecilerin bulunduğu bir çarşı olarak kentin en kalabalık yerlerinden biri. Çarşının diğer ucunda Çarşı Cami (Bayraklı) sizi karşılıyor. Burada gözünüzü rahatsız edecek tek şey sanırım cadde boyunca uzanan elektrik kabloları olabilir. Burada çok güzel hediyelik eşyalar satılıyor. Kosova'nın para biriminin Euro olması nedeniyle ufak tefek birkaç hatıra aldıktan sonra İpek şehrinden ayrıldık.