“Şeyhülislam ve Müftilenam” -67-

 Şeyhülislam İsmail Efendi’nin oğludur. Doğum tarihi h. 1096’dır. Muhammed Esad Efendi, gençliğinde babasından ve Muhammed Efendi’den ilim, irfan tahsil etti. Yirmi altı yaşında Hariç rütbesiyle müderris oldu. Babasının meşihatı / şeyhülislamlığı zamanında sahna, fetva emanetinde Selanik kadılığına nail oldu. Kardeşi İshak Efendi’nin meşihatı esnasında Mekke-i Mükerreme rütbesini kazandı. Avusturya’ya karşı icra edilen ve Belgrat antlaşmasıyla neticelenen sefer esnasında ordu kadısı oldu. H. 1158’de Rumeli kazaskeriyle arzusu yerine getirildi. On yedi ay kadar vazifesini yerine getirdikten sonra azledildi ve tekrar Rumeli kazaskerliğine getirildi.
 Şeyhülislamlığı h. 1161’dedir. Şeyhülislamlığı esnasında asrın tabiatına uygun hareket etmemesi azline sebep oldu (h.1162). Hatta saltanata yakın ikameti bile uygun görülmeyerek Şam’a, oradan Mekke-i Mükerreme’ye gönderilmesi uygun görülmüş ise de, bilahare af edildi. Gelibolu’da ikamete müsaade olundu. Muhammed Esat Efendi bir müddet Gelibolu’da kaldı. Hakkında affa Padişah tarafından layık buyrulması üzerine İstanbul’a geldi. Arası çok geçmeden vefat etti (h.1166).
Kabri, babasının kabri yanındadır. Fetva müddeti Sultan I. Mahmut Han devrinde on üç aydır. Muhammed Esad Efendi devrinin faziletli ulemasındandı. İlim ve fazilet sahibi olmasına itibar olunmadı. Riyaya ve gösterişe tenezzül etmemesi sürgün olarak köşelerinde vakit geçirmesine sebep oldu. Şiir ve şiir okumak ve musikide tam maharet sahibi idi. Lehçe namında bir lügati, Yasin Süresi, ayete’l Kürsi tefsirleri, Zemahşeri’nin (Elmüminüz-zehebi) ne naziresi (benzer, eş), Abdülmümin İsfehani mesleğinde bir telifi, Bülbülnamesi, Tezkire-i hanendekani, birçok kasideleri meşhurdur.
 Kaynak
İlmiyye Salnamesi, S:524