Konya Muallim Mektebi 1875 yılında bu mahallede hizmete açılmış

Konya İlk Halk Kütüphanesinde gerçekleştirilen Konya Öğretmenleri Anma söyleşisinde Osmanlı Devleti’nin son döneminde çeşitli eğitim kurumlarında okuyarak Konya’da öğretmenliğe başlamış ve bu görevleri Cumhuriyet Dönemi’nde de devam eden eğitimciler anıldı. 

Merhaba Gazetesi Akademik Sayfa Yazarlarından Eğitimci Ahmet Çelik, Konya Öğretmenleri adlı çalışmasında Osmanlı Devleti’nin son döneminde çeşitli eğitim kurumlarında okuyarak Konya’da öğretmenliğe başlamış ve bu görevleri Cumhuriyet Dönemi’nde de devam eden 106'sı erkek, 14'ü kadın toplam 120 öğretmenin hayat hikâyesini anlattı.  Çelik, biyografilerde alfabetik bir sıra yerine eğitim tarihi süreci ve gelişimini daha iyi anlayabilmek için öğretmenlerin doğum tarihlerinin esas alındığını ve öğretmenlerin atanma dilimi olarak ise Konya’da ilk ilkokulların açıldığı 1875’ten Harf İnkılabı’nın olduğu 1928 yılına kadar geçen 53 yıllık süre esas alındığını belirtti. 

Çelik, "Konya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 1882'de kuruldu. Konya’da ilk modern eğitim 1875'de 6 ilkokul biri kız biri erkek 2 ortaokul ve 1 erkek öğretmen okulu ile başladı. 1889'da Konya Lisesi, 1901'de Sanayi Mektebi, 1908'de Hukuk Mektebi, 1909'da Islahı Medaris, 1916'da Kız öğretmen Okulu, 1917'de Darulhilafe ve 1924'te Konya İmam Hatip mektebi açıldı. Cumhuriyet döneminde ilk yapılan okul 1924'te aşılan Cumhuriyet mektebidir. ardından Hakimiyet, Gazi ve İsmet Paşa ilkokulları yaptırıldı. Cumhuriyetin ilk yıllarında Konya'da 450 kadar öğretmen görev yapmaktaydı" dedi. 

KONYA'NIN EĞİTİM ÖĞRETİM TARİHİ

Sunumda Konya'nın eğitim öğretim tarihinden bahseden Çelik, "Medreseler, yükseköğretim, mahalle mektepleri ise Osmanlı Devleti’nin ilkokullarıdır. İlkokul manası­na gelen sıbyan mektepleri ilk defa İstanbul’da 1824’te zorunlu eğitimi olarak başlamış, 1845’te bu okullara sınıf usulü getirilmiştir. 1847’de eğitim süresi dört sene olarak belirlenmiştir. 1863’te “sıbyan” yani eski yöntemle eğitim yapan kurumların yanı sıra yeni yöntemle eğitim yapan sıbyan okulları kurulmaya başlamıştır. Islahat Fermanı’ndan sonra 1857’de kurulan Maarif-i Umumiye Nezareti (Milli Eğitim Bakanlığı), 1869’da Maarif-i Umumiye Nizamnamesi hazırlayarak kız ve erkek çocuklar için ilk eğitimi zorunlu hale getirdi. Bu tarihten sonra bu ilkokullara “sıbyan” yerine “ibtidai” tabiri kullanılmaya başlandı. Bu okullara öğretmen yetiştirmek amacı ile İstanbul, Girit ve Bosna’dan sonra 1875 yılında Konya’da bir darulmuallimin (öğretmen okulu) açıldı. Konya Daru’l-muallimin Mektebi beş dershaneli bir bina olarak Kürkçü Mahallesi’nde bulunan Nizamiye Medresesi’nin arsası üzerine inşa edildi. 1889’da binanın bir bölümü, yeni açılan lise (idadi)nin kullanımına verildi. 1902’de yıkılma tehlikesi gösteren okul 1904’te tamir edildi. 1908’de binanın bir bölümü Rehberi Hürriyet Mektebi’ne tahsis edildi. Konya Daru’l-muallimin Mektebi, 1910’da Mevlânâ Türbesi civarındaki ikinci binasına “geçici kaydıyla” taşındı. 1910-1911 öğretim yılından itibaren okul ikişer yıllık ilkokul (ibtidai) ve ortaokul (rüşti) kısımlarından oluşan yatılı (leyli) bir daru’l-muallimin hâline getirildi. Daru’l-muallimin Mektebi’nin son binası ise Konya Lisesi olarak kullanılan tarihî binadır. Bina tamamlandıktan sonra Askerî Rüştiye Mektebi’nin kullanımına verilmişti. 1920’de Konya Daru’l-muallimin Mektebi buraya taşındı. Binanın doğu kısmını Daru’l-muallimin, batı kısmını ise askerî ortaokul olarak kullanmaktaydı. Lozan Antlaşması’ndan sonra Askerî Rüştiye Mektebi İstanbul’a taşınınca bina da tamamen Daru’l-muallimin’e kaldı. Açıldığı günden itibaren ülkemize yaklaşık beş bin öğretmen kazandıran Konya Daru’l-muallimin Mektebi 1934’te Adana’ya nakledildi. Konya İl Milli Eğitim Müdürlüğü ise 1869’da yayımlanan Maarif-i Umumiye Nezareti nizamnamesine dayanılarak 1882’de kurulmuştur. Bu tarihten sonra Konya’da eğitim-öğretim faaliyetleri bu kurum tarafından yürütülmeye başlamıştır“ diye konuştu.

SAİT ÇELİK