"Geleneksel olan her şey önem kazandı"

“Yaşadığımız şehirlerde hepimizin ortak yarası olan kır/köy özlemimize ses olmak istiyorum bugün” diyen Terlemez, “Özellikle geleneksel mahalle düzeninde, konut yapısında öne çıkan unsurun ‘insan’ olduğu fark edildiğinden beri geleneksel olan her şey önem kazanmıştır. Peki gerçekten geleneksel olanda ne vardı? İçinde yaşadığımız şehrin en küçük birimi olan konuttan başlamalıyız belki de. Yapılacak olan konut için öncelikle ailenin yapısı analiz edilmekteydi. Konutun yapımında çalışacak olan usta bir hafta süreyle aileyle birlikte kalarak istişarelerde bulunurdu. Kişi sayısı, aile yapısı, ailenin gelenek ve görenekleri, değer verdikleri unsurlar, bireylerin vakitlerini en çok nerede ne kadar süre geçirdiği, komşuluk ilişkileri, bağ bahçe nizamı gibi birçok unsur bu süreçte belirlenmekteydi. Bunların yanında güneşlenme süresi, rüzgâr yönü, suya ulaşım önemsenmekteydi. Bugünlerde gündemimize oturan kentsel yaşam kalitesi adı altında yeni bir kavram gibi ele aldığımız iklime uygunluk, topografyayla uyum gibi başlıklar süreç içerisinde zaten göz önünde bulundurulmaktaydı. Bugün sadece modern kentlerde gündeme gelen geri dönüşüm, atık yönetimi konusu geleneksel doku kente hâkim iken muazzam işliyordu. Çünkü atık üretimi o kadar azdı ki çıkan meyve, sebze artıkları hayvanlar tarafından tüketiliyor, çay posası, yumurta kabuğu gibi atıklar toprağa karışıyordu. Atıkların bir kısmı da yakacak olarak kullanılıyor veya geri dönüştürülüyordu. Sonuç olarak geleneksel düzende çöp kutusu bile bu kadar yaygın değil iken çevrenin temizliği dikkat çekmekteydi. Bugün atık yönetimi kentlerde ciddi sorunlara yol açarken yıllar öncesinde uygulanan yöntemler unutulmuş durumda” şeklinde konuştu.  

MODERN KENT OLARAK ADLANDIRILAN KONULAR GELENEKSEL UYGULANDI

Terlemez, daha sonra şunları kaydetti: “Yeniden geleneksel konuta dönecek olursak bunu bir örnek üzerinden anlatmak istiyorum. Bir yapı ustası olan rahmetli büyük dedem Ali Eser bugün hala ayakta olan, kullanılan birçok geleneksel konut geride bırakmıştır. Her bir konut için haftalarca ailelerin yanında kalması bu konutların özgün olmasını sağlamıştır. Bunun yanında ele alınan diğer tüm özellikler geleneksel olanda ne vardı sorusunu cevaplamaktadır. Bu özellikler şu şekilde sıralanabilir; Rüzgâr yönünü dikkate almaktadır. (Özellikle mutfakta kullanılan şömine bacasının konumlanması için) Karşılıklı konumlanan giriş kapısı ve hayat kapısı tüm evin hava sirkülasyonunu sağlamaktadır. Hayat olarak adlandırılan geniş balkonun güneş alan yöne bakması yazın kurutmalıklar için alan sağlamaktadır.  Oldukça geniş yapılan hayat adı verilen bu alanın oturma, seyretme gibi sosyalleşmeyi sağlarken gece yatmak içinde imkân sağlamaktadır. Değişen şartlara göre eklenip çıkarılabilen oda veya hayat genişliği ile maksimum esneklik elde edilmektedir. Konutun etrafındaki ağaçlar ile doğal duvar oluşturularak mahremiyet sağlanmaktadır. Topografya ile uyum gözetilmekte olup kot farkı ahır olarak değerlendirilmektedir. Konutun altında yer alan ahır izolasyonu sağlamaktadır. Kanalizasyon sistemi ile su altyapısı ayrıdır. Mutfaktan ve lavabodan gelen musluk suyu evin dışında birikerek bahçe sulamada kullanılmaktadır. Ayrıca basamak düzeni biriken suyun bir anda boşalmayıp uzun süre devam etmesini sağlamaktadır. Kullanılan malzeme doğadan en çok bulunan, kolay erişilebilen türden olduğundan doğa ile uyumludur. Kerpiç yazın soğuk, kışın sıcak tutarken hem ısı hem ses izolasyonu sağlamaktadır. Taş ile sağlamlık artarken ahşap süsleme konut içinde kullanılmıştır. Taş, kerpiç ve ahşap olmak üzere üçlü kullanım görülmektedir. Pencereler küçük tercih edilerek ısı kaçışı minimuma indirilmiştir. Konut içerisinde kullanılan ahşap tavan yükseklik algısı ile ferahlık sağlamaktadır. Tüm bu özelliklere sahip olan geleneksel konut eminim zihinlerde farklı canlanmıştır ancak konutun görsellerine aşağıdan bakabilirsiniz. Günümüzde modern kent olarak adlandırdığımız birçok konu geleneksel olarak uygulanmaktaydı. Yeniden eskiye dönmek ütopik bir hayal olsa da geçmişimizi hatırladığımızda kente dair birçok düşüncenin, doğaya olan saygının ve uyumun olduğunu göreceğiz.”

HABER MERKEZİ