Ehliyetsiz bisiklet kullanılmazdı

1800 yıllardan itibaren şehir hayatına giren ve bir gelişim süreci gösteren bisiklet, sonraki yıllarda hayatın vazgeçilmezleri arasında yerini aldı. Ekonomik ve kolay kullanım özelliği olan bisikletin sayısı sonraki yıllarda artış gösterdi. Araç teknolojisinin gelişip yaygınlaşmasına rağmen bisikletler, bugün de insanların bazen hobi olarak bazen de ekonomik özelliklerinden dolayı hala en gözde ulaşım araçları arasında. Konya, 500 binden den fazla motorlu araç sayısı ile Türkiye’de 6. sırada yer alırken, 850 binden fazla bisiklet sayısıyla nüfusa oranla Türkiye de ilk sırada yer alıyor. Acaba bu sayılar yeterli midir? Hızla artan nüfus ve kalabalıklaşan bir şehir düşünüldüğünde, gelecekte trafik, park, kirli hava gibi olumsuzlukların azaltılmasında bisiklet kullanımının artırılması hayati önem taşıyor. Hatta günümüzün en önemli konularından olan obezitenin de çözümünde önemli bir etkisi olacağı aşikâr. Bugün artık neredeyse her evde bir motorlu araç bulunmasının yanında, pek çok kişi kısa mesafeli ulaşımlarda ise bu araçları kullanıyor.

EHLİYET ALMAK ZORUNLUYDU

Arabaların henüz insanların hayatına bu kadar girmediği günlerde, faytonların yanında en çok kullanılan araçlar arasında bisikletler geliyordu. Arşivimde bulunan ekteki resimde 1940’lı yıllarda Konya’da subayların bisiklet kullanırken çekilmiş fotoğrafları da bunun en önemli göstergelerindendir. Benim çocukluğumun geçtiği 1980’li yıllara gelindiğimizde ise artık bisikletlerin yanında üç tekerli motorların sayısı ve kullanımı da hatırı sayılır bir şekilde artmıştı. Konya şehir içi her türlü nakliye ve taşımacılıkta bu araçlar kullanılıyordu. Sabahın erken saatlerinde güneşle beraber bu motorların sesleriyle uyanırdınız. Ardından sokaktan geçen üç tekerli bisikletlerde naralar atan simitçinin ne dediği belli olmayan ifadelerle simit satışını heyecanla beklerdiniz. Şimdilerde o motorlar da kalmadı. Geçmiş yıllarda bisikletler için ehliyet ve plaka zorunluluğu da varmış. 1930 yılında yürürlüğe giren 1580 sayılı Belediyeler Kanununa göre bisiklet kullanıcılarına ehliyet vermek ve bisikletlere plaka tahsis etme yetkisini elinde bulunduran belediyeler, gerekli görülen hallerde bu ehliyetlere el koyma yetkisine de sahipmiş. Koleksiyonumda bulunan ve İstanbul’da ikamet eden yabancı bir vatandaşımıza ait bisiklet ehliyetinin resmini sizlerle paylaşmak istiyorum. Ehliyet 1950’li yıllarda belediye tarafından verilmiş ve emniyet müdürlüğü tarafından onaylanmış. Bugün bizlere komik gelebilir ama o günlerde bisiklet ehliyetlerinin bugün ki araba ehliyetlerinden hiçbir farkı yokmuş. Hatta zaman zaman kaza yapan bisiklet sürücülerine ceza kesildiği de olurmuş.

BİSİKLET YOLLARI ARTIYOR

Günümüzde artık şehirlerde bisiklet kullanımının yanında müstakil bisiklet yolları da hızla artış gösteriyor. Bisiklet kullanımını teşvik eden bu tür uygulamalar elbette takdire şâyândır. Ancak bisiklet, bir kültür meselesidir. Bugün Çin ve Japonya gibi uzak doğu ülkelerinde bisiklet kullanımı bize göre daha ileri seviyelerdedir. İlimiz Konya’da da bisiklet kullanımının artması beraberinde pek çok sorunu da çözecektir. Trafiğin rahatlaması, hava kirliliğinin azaltılması, kaza ve ölümlerin azalması, sağlıklı bir yaşam gibi konularda bisiklet kullanımının önemli katkıları olacaktır. Bu konuda özellikle belediyelerin ve sivil toplum kuruluşlarının yapacağı teşvik, özendirme faaliyetler bu konuda olumlu katkı sağlayacaktır. Yazının başlığına dönecek olursak, evet bu yazıyı hazırlarken bir bisikletim bile yoktu. Ama şimdi var. İğneyi kendine batır demiş atalarımız. Bu yaştan sonra bana bir bisiklet nasip ettiği için Rabbime şükürler olsun. Darısı olmayanların başına…

KASIM KOCABAŞ Tarihçi-Araştırmacı MERHABA ŞEHiR