Cemil Meriç, Türk aydının sembol ismi

Konya Aydınlar Ocağı Genel Başkanı Dr. Mustafa Güçlü, Salı Kültür Sohbetleri’nde, vefatının 34.yıldönümü münasebetiyle mütefekkir Hüseyin Cemil Meriç’i anlattı. Sohbette Dr. Mustafa Güçlü, bir insanı anlayabilmek ve tanıyabilmek için o insanın yaşadığı şartlar, konjonktür, dünya ve ülke şartlarını bilmek gerektiğini, kalıcı olduğu için çocukluk döneminde yaşadığı travmaların da önemi bulunduğunu söyledi. Dedesi ulema, babası hâkim ve ablası psikiyatrist olan Hüseyin Cemil’in 1916 Hatay/Reyhanlı doğumlu olduğunu ve o yıllarda Osmanlı’nın ayakta kalma mücadelesi verdiği zor dönemler olduğuna dikkati çeken Dr. Güçlü, Osmanlı aydınlarında da o yıllarda özünü küçümseme ve Batı ile Batılı değerleri kutsama hastalığı olduğunu hatırlattı. Çocukluğunda yaşadığı travmalar yüzünden Hüseyin Cemil’in içine kapanık olarak büyüdüğünü ve dört yaşında okumayı söktüğü için de küçük yaşlardan itibaren kendini kitaplara verdiğini ifade eden Dr. Güçlü, ilkokulu Reyhanlı’da tamamlayan ve Hatay Sultanîsinin orta kısmına 1928’de başlayan Hüseyin Cemil’in, 1924’deki Harf İnkılâbından Hatay’ın ayrıcalıklı statüsünden dolayı etkilenmediğini ve Fransız eğitiminin yanı sıra Osmanlı eğitimini de alarak dinî müktesebatı yerinde bir çocuk olarak yetiştiğini dile getirdi. İstanbul Pertevniyal Lisesi’nde dönemin önemli edebiyatçılarıyla tanışan ve onlardan etkilenen Hüseyin Cemil’de, Fransız eğitimin etkisinde kalarak seküler ve materyalist yöne doğru kaymalar olduğunu ve üniversite yıllarında sosyalist- Marksist fikirleri benimsediğini kaydeden Güçlü, “Soyadı kanunuyla Meriç soyadını alıyor. Hüseyin Cemil Meriç, 1942’de Nazmiye Menteşoğlu ile evleniyor. İlk çocuğunun ismini çok sevdiği öğretmeninin adı olan Mahmt Ali koyuyor. Sonra kızı Ümit Meriç doğuyor. Bu yıllarda Cemil Meriç, sol kökenli dergilerin hepsinde yazıyor. 1954’de görme yetisi azalıyor ve zamanla tamamen kaybediyor. Bunalımlı yıllar başlıyor ve hatta başarısız bir intihar girişiminde dahi bulunuyor. Hayatının 30 senesini gözüyle görerek yaşayan Cemil Meriç, 1960’dan sonra hayatının son 33 senesini beyniyle görerek yaşıyor” dedi.

CEMİL MERİÇ, DOĞRU YOLU 40 YAŞINDA BULUYOR

Konya’ya yaptığı bir tren yolculuğunda aralarında Av. Tevfik Fikret Kılıçkaya ve Mücadele Birliği kurucusu Necmettin Erişen’in de bulunduğu kompartımanda, gençlerle sabaha kadar sohbet yapan Cemil Meriç’in, “Sen bizden değilsin” diyen Erişen’in bu sözünden son derece etkilendiğine işaret eden Güçlü, şu ifadelere yer verdi: “Cemil Meriç, 1964’lü yıllarda Hint edebiyetını araştırırken doğu kültürü ve İslam’ı da araştırmaya başlıyor. Hisar dergisinde de “Fildişi Kuleden” başlığı altında yazılar yazıyor. Konya yolculuğu sırasında Cemil Meriç, “Evet, ben onlardan değildim. Ama onlar kimdi? Uçurumun kenarında uyanıyordum. Demek boşuna çile çekmiş, boşuna yorulmuştum. Spinoza kırk dört yaşında ölmüş, Nietzsche kırk dört yaşında delirmiş. Ben yolumu kırk dört yaşında buldum.” diyor.”

“Bu Ülke, Mağaradakiler, Umrandan Uygarlığa, Işık Doğudan Gelir, Kültürden İrfana” gibi on ikisi telif olmak üzere 20 eseri bulunan Cemil Meriç’in; “Tarih kitapları Haçlı seferlerinin en büyük zaferidir”, “Dergiler, hür düşüncenin kaleleridir” ve “izm'ler idrakimize giydirilmiş deli gömlekleridir” şeklinde pek çok vecize söz ve tesbitleri de var” diyen Güçlü, 1983’te eşini kaybeden, 1984’te beyne pıhtı atmasından dolayı sol tarafına felç inen Cemil Meriç’in, 13 Haziran 1987’de son nefesinde “Allah.. Allah.. Allah.. Sevgilim Muhammed, Muhammed sevgilim!” diyerek can verdiğini belirterek “Üstadın bütün eserleri dünya dillerine çevrilmeli. Cemil Meriç, bana göre Türk aydınının sembol isimlerindendir. Ruhu şâd, mekânı cennet olsun.” dedi.