Burası İstanbul değil Konya! Şehrin ortasında 750 yıldır kız kulesi var

Anadolu Selçuklu Devletine 200 yıl başkentlik yapmış Konya'da, bilinen ve bilinmeyen birçok tarihi ve kültürel eser bulunuyor. Köklü geçmişiyle Konya, arkeologlar başta olmak üzere, yerli ve yabancı turistlerin uğrak rotası arasında yer alıyor.

Konya'da bilinmeyen bir eser de Musalla Mezarlığı içinde yer alan, 13, yüzyıl yapıtı olan, 1951 yılında restore edilen türbe, kimileri tarafından da Kız Kulesi denilen Gömeç Hatun Türbesi.

750 YILLIK TÜRBEYİ KONYALILAR BİLMİYOR!

Gömeç Hatun, 4. Kılıcarslan’ın eşi, 3. Gıyâseddin Keyhusrev’in annesi olarak biliniyor. Türbe, 1951 yılında restore edilirken, türbenin 13. yüzyıl eseri olduğu söyleniyor. Türbeye bir de Kız Kulesi deniliyor. Gömeç Hatun Türbesi'ne kimileri tarafından Kız Kulesi denilmesi tartışmaları da beraberinde getiriyor. Yaklaşık 750 yıllık türbe sadece köklü geçmişiyle değil, farklı mimarisi, mozaikleri ve hikayesiyle de dikkat çekiyor. Birçok Konyalı, 750 yıllık bu türbeyi (Kız Kulesi) bilmiyor. Böyle bir türbenin varlığını duyanlar şaşırıyor.

KÜÇÜK PENCERELERDEN BUZ GİBİ HAVA GELİYOR!

Türbeye yer altından giriliyor. Ancak türbe ziyarete kapalı. Kız Kulesi olarak bilinen yere giriş, yer altından sağlanıyor. Ancak giriş kısmı sürekli kilitli oluyor. Kız Kulesi'nin etrafında içeriyi (türbeyi) görebilmek için hava akışının da olduğu küçük pencereler yer alıyor. Işık tutulsa da içeriyi görmek mümkün olmuyor. Yine pencerelere bozuk paraların bırakıldığı da görülüyor. Küçük pencerelerden buz gibi hava geliyor.

MEZARLIK İÇİNDE EŞSİZ BİR YAPI

Cenazelik/mumyalık katı ile üst yapısının bir bölümü iri kesme taş, daha yukarı kısmı ise tuğladan yapılmıştır. Dikdörtgene yakın plandaki binanın doğu ve batı taraflarında üçgen biçiminde payanda çıkmaları var. Sivri kemerli ve yüksek bir tak şeklindeki kuzey cephesi, kalkan duvarı biçiminde yapının bütün yüksekliğini aşıyor. Kemerin arkasındaki üzeri sivri beşik tonozla örtülü ziyaret mekânına iki yönden merdivenlerle çıkılmaktadır. bidevî cephe dikdörtgen bir çerçeve oluşturacak biçimde çevrilmiştir. Bu çerçeve ile kemer içinde hâlâ izleri görülebilen çini kaplamalar vardır. Tonozun sıvalı ve bir zamanlar renkli nakışlarla süslenmiş olduğu kaydedilmekle birlikte cephedeki çini kaplama izlerinin bir kısmının kare levhalarla sır altı, bir kısmının da renkli sır tekniğinde yapılmış olması muhtemel. Ziyaret mekânının ortasında eskiden var olduğu söylenen sandukanın da çini kaplamalı olması mümkündür. Ancak karşı cephedeki dikdörtgen mihrapla yanındaki cüz nişinde çini izi tesbit edil-memiştir. Zemindeki cenazelik/mumyalık katının çapraz tonoz örgü ile yenilenmiş tavanı onarım öncesinde çökmüş durumda idi.

GÖMEÇ HATUN TOPLUMDA ÇOK ETKİN VE SAYGIN BİR KADINDI

KTO Karatay Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Caner Arabacı, Gömeç Hatun Türbesi (Kız Kulesi) ile ilgili Merhaba Gazetesi'ne bilgiler verdi.
Arabacı, Gömeç Hatun'un devlet hatun olduğunu belirtti. Selçuklular devrinde devlet başkanlarının eşlerinin, kızlarının, eşlerinin gelirlerinin iyi olduğunu hatırlatan Arabacı, “Asıl önemli olan bu geliri toplum ihtiyacı için harcayabilmek. Gömeç Hatun bunu yapmış bir devlet kadınıdır” dedi. Gömeç Hatun'un 4. Kılıcarslan’ın eşi, 3. Gıyâseddin Keyhusrev’in annesi olduğunu ifade eden Arabacı, “Türkiye Selçuklularında sultan ailesine 'devlet hatun' denirdi. Kutlu Melek Hatun, Fatma Sultan Hatun, Gömeç Hatun buna bir örnektir. Gömeç Hatun, devlet ve toplumda etkili olan bir kadındı. Emrinde para da vardı, memurlar da. Çevresi çok genişti. Saygınlığı çok fazlaydı. Vakıfları, eserleri olan bir kadındı. Alaaddin'e yakın arada kızı ile beraber halk arasında süt tekkesi denen eserleri var. Selçuklu Konya'sında hatta Türkiyesi'nde vakıf kuran hayır sahibi kadınlardan birisiydi Gömeç Hatun. O dönem kadınların da yaptırdığı hafızlar okulu, kütüphaneler var. Selçuklu'da medrese, cami, mescit gibi toplumun ihtiyacı olan hayır eserleri yaptıran kadınlar fazla.
Hatta o dönemler kadınlar teşkilatı vardı. Yardımlaşma, dayanışma ve üretim konusunda Anadolu kadınları örgütleniyordu. Bu teşkilatın kurucularından biri de Gömeç Hatun'dur. Kadınlar o dönem çok saygındı” şeklinde konuştu.

13. YÜZYIL ESERİ BU TÜRBENİN AYAKTA KALMASI HARİKA

Tarihçi Prof. Dr. Caner Arabacı, Gömeç Hatun Türbesi'ne Kızlar Kulesi denilmesinin tartışma konusu yapıldığını da dile getirdi. Gömeç Hatun Türbesi'nin ayakta kalmasının çok kıymetli olduğunu kaydeden Arabacı, son olarak şunları söyledi: “Bu türbe, Musalla Mezarlığı içinde yer alıyor. Türbenin kaç yılında yapıldığını söyleyebilmek mümkün değil. Selçuklu devri belgeleri elimizde yok. Ancak 13. yüzyıl eseri olduğu biliniyor.”

EMRE ÖZGÜL