Türkiye’nin geleceği tehlikede!

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu’nun (UNFPA) ortaklaşa hazırladığı “2024 İstatistiklerle Gençlik” bülteni, genç nüfusun Türkiye’deki durumuna dair çarpıcı veriler ortaya koydu. Türkiye’de 15-24 yaş aralığındaki gençlerin toplam nüfusa oranı yüzde 15 olurken, bu oran Avrupa Birliği ortalaması olan yüzde 10,7’nin üzerinde seyrediyor. Ancak uzun vadeli projeksiyonlar, genç nüfus oranında ciddi bir düşüş yaşanacağını gösteriyor.

GENÇ NÜFUS AZALIYOR

2024 itibarıyla Türkiye'de 15-24 yaş aralığındaki genç nüfus 12,8 milyon kişiye ulaştı. Gençlerin yüzde 51,2’si erkek, yüzde 48,8’i kadın. Ancak Türkiye İstatistik Kurumu’nun projeksiyonları, genç nüfusun önümüzdeki yıllarda hızla azalacağını gösteriyor. 2050 yılında bu sayının 9,1 milyona düşmesi bekleniyor. Gençlerin toplam nüfus içindeki oranı da dikkat çekici biçimde geriliyor. 2013’te yüzde 16,6 olan oran, 2024’te yüzde 14,9’a inerken, 2050’de yüzde 9,7’ye kadar düşeceği öngörülüyor. Bu eğilim, Türkiye'nin genç nüfus avantajını yitirmeye başladığına işaret ederken; eğitim, istihdam ve sosyal politikaların bu demografik dönüşüme uygun şekilde yeniden yapılandırılması gerektiğini gösteriyor.

GENÇLERDE GÖÇÜN EN BÜYÜK NEDENİ EĞİTİM

TÜİK’in 2024 verileri, Türkiye’de 20-24 yaş grubundaki gençlerin yaklaşık yüzde 10’unun iller arasında göç ettiğini ortaya koyuyor. Bu hareketliliğin en belirgin nedeni eğitim. Göç eden gençlerin yüzde 35,8’i daha kaliteli, çeşitli ya da ulaşılabilir eğitim olanaklarına erişebilmek için yaşadığı ili terk ediyor. Bu oran, gençlerin geleceğe dair beklentilerinin en büyük belirleyicisinin hâlâ eğitim olduğunu gösteriyor. Üniversitelerin büyük oranda metropol merkezlerde toplanmış olması, gençleri Anadolu’nun küçük şehirlerinden İstanbul, Ankara, İzmir ve Eskişehir gibi büyük kentlere yöneltiyor. Eğitim kurumlarının altyapısı, akademik kadrosu ve sosyal imkânları da göç tercihlerinde etkili oluyor. Aynı zamanda yurt, ulaşım ve sosyal çevre gibi faktörler de gençlerin göç kararlarını şekillendiriyor. Eğitim dışında öne çıkan ikinci göç nedeni ise yüzde 14,5 ile iş bulma ve işe başlama arzusu. Gençler, özellikle mezuniyet sonrası dönemde ekonomik bağımsızlık kazanmak ve kariyerlerine yön vermek için daha fazla iş imkanına sahip şehirlere taşınmayı tercih ediyor. Erkeklerde bu oran yüzde 16,4 iken, kadınlarda yüzde 13,1 seviyesinde.

GENÇ İŞSİZLİĞİ YÜZDE 16,3

2024 verilerine göre, 15-24 yaş grubundaki gençlerde işsizlik oranı yüzde 16,3. Erkeklerde bu oran yüzde 13,1 seviyesindeyken, kadınlarda yüzde 22,3’e kadar çıkıyor. Bu durum, genç kadınların iş gücüne katılımda daha fazla engelle karşılaştığını ortaya koyuyor. Gençlerin yüzde 22,9’u ise ne eğitimde ne de istihdamda yer alıyor. Bu oran, sosyal ve ekonomik açıdan önemli bir risk alanına işaret ediyor. Çalışan gençlerin büyük çoğunluğu (yüzde 56,3) hizmet sektöründe istihdam edilirken, sanayide yüzde 30,7, tarımda ise yüzde 13 oranında yer alıyor.

ERGEN DOĞURGANLIĞI HIZLA AZALIYOR

Türkiye’de genç kadınlar arasında doğurganlık oranları son yıllarda dikkat çekici biçimde gerileme gösterdi. TÜİK’in verilerine göre, 2001 yılında 15-19 yaş grubundaki her bin genç kadın başına düşen doğum sayısı 49 iken, bu oran 2024 itibarıyla yalnızca 10’a düştü. Bu dramatik düşüş, sadece istatistiksel bir değişim değil; aynı zamanda toplumdaki farkındalık düzeyinin, kadınların eğitim ve kariyer odaklı yaşam tercihlerinin ve doğum kontrol yöntemlerine erişimin arttığını da gösteriyor.

EĞİTİMDE ORTAÖĞRETİM ORANI YÜZDE 88

2023/24 öğretim yılında ortaöğretimde net okullaşma oranı yüzde 88 olarak kaydedildi. Öğrencilerin yüzde 81,2’si ortaöğretimi tamamlarken, yükseköğretimde net okullaşma oranı yüzde 42,7’ye ulaştı. Bu oran kadınlarda yüzde 49,0 ile daha yüksekken, erkeklerde yüzde 36,7’de kaldı. Eğitimde cinsiyet farkı giderek kadınlar lehine değişiyor.

GENÇLERİN MUTLULUK KAYNAĞI: SAĞLIK VE BAŞARI

18-24 yaş grubundaki gençlerin yüzde 51,8’i kendini mutlu hissederken, yüzde 37’si orta düzeyde, yüzde 11,2’si ise mutsuz olduğunu ifade ediyor. Gençlerin mutluluk kaynağı olarak en çok sağlık (yüzde 45,3) ve başarıyı (yüzde 25,1) öne çıkarması, bireysel refah ve kişisel gelişimin onlar için ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Aile, arkadaşlık ve maddi imkânlar ise bu iki unsurun gerisinde kalıyor.

İNTERNETİN VAZGEÇİLMEZİ: MESAJLAŞMA

16-24 yaş grubundaki gençlerin dijital alışkanlıkları dikkat çekiyor. Gençlerin yüzde 98,5’i mesajlaşma uygulamalarını, yüzde 95,7’si sosyal medyayı, yüzde 95,3’ü ise sesli veya görüntülü aramayı aktif olarak kullanıyor. Buna karşılık, siyasi katılım (yüzde 6,2) ve mal/hizmet satışı (yüzde 13,9) gibi daha üretken ya da kamusal içerikler dijital yaşamda daha geri planda kalıyor. Bu tablo, gençlerin dijital mecraları daha çok sosyal iletişim için kullandığını ortaya koyuyor.

HAKKÂRİ GENÇ, BALIKESİR YAŞLI

Genç nüfusun Türkiye genelindeki dağılımı önemli farklar gösteriyor. 2024 verilerine göre en genç il yüzde 20,8 ile Hakkâri olurken, en düşük genç oranı yüzde 11,8 ile Balıkesir’de görüldü. Muğla, Ordu, Tunceli ve Giresun gibi illerde de genç nüfus oranı yüzde 12 civarında seyrediyor. Bu durum, iç göç, eğitim ve istihdam gibi faktörlerin bölgesel demografik yapıyı doğrudan etkilediğini gösteriyor.

GENÇ KADINLARDA EVLENME ORANI ERKEKLERDEN 3,5 KAT FAZLA

2024 verilerine göre 15-24 yaş grubundaki genç kadınların yüzde 11,7’si evliyken, bu oran erkeklerde yalnızca yüzde 3,3. Genç kadınların evlilik oranı erkeklere kıyasla 3,5 kat daha yüksek. Bu fark, toplumsal roller, beklentiler ve kültürel normların cinsiyetler üzerindeki etkisini bir kez daha gözler önüne seriyor.