Tuğba Tuncer Atar: Kentsel Kültür ve Yozlaşma

DEVA Partisi Konya İl Başkan Yardımcısı Tuğba Tuncer Atar'ın yazısı şu şekilde:

Kentsel Kültür ve Yozlaşma

“Toplam 1900 sultan çarşısı dükkânları vardır. Nice yüz dükkanları baştan başa kârgir bakımlı yapılardır, ama bunlardan kârgir yapı demir kapılı kanatlar ile yapılmış mavi kurşun ile örtülü bedesteninde zengin tüccarlarda bütün dünyanın değerli eşyaları mevcuttur. Sipah pazarı, saraçhaneleri ve tahta kalesi bakımlı ve süslüdür,” der Evliya Çelebi Konya çarşısını anlatırken. İstanbul da başka, Bursa da başkadır kaleme aldığı güzellikler. Her şehirde ayrı bir ruh, ayrı bir karakterden bahsetmiştir Seyahatname’ de.

Bir an Evliya Çelebi’yi günümüzde seyahat ederken hayal edelim. Kent merkezlerindeki tarihi dokunun korunabildiği sınırlı alanlar dışında göreceği manzara, hemen hemen tüm şehirlerde birbirinin aynısı olan, estetik kaygılardan uzak beton yığınları olurdu.

Son yüzyılda, sanayileşme ve iktisadi gelişmelerin etkisi ile kırsaldan kente önü alınamaz göçlerin olması, plansız genişleme ve çarpık yapılaşmaya yol açmıştır. Şehirlerimiz, kimliklerine yön veren birçok dinamik göz ardı edilerek genişlemiştir. 

Özellikle konut yapılarında adet ön planda tutularak; yerel kimliğe, sosyal dokuya, estetiğe ve sağlıklı barınma hakkına uygun olmayan tip projeler hayata geçirilmiştir. Kentsel dönüşüm projelerinde de şehrin kimliğinden kopuk, aidiyeti olmayan yapılar görmekteyiz. 

Oysa ki, mimari ve kültürel miras ile kentsel dönüşümü tamamlayıcı kavramlar olarak değerlendirmek gerekir. Kent hafızasının ve kimliğinin sürekliliği için kentlerimizin tarihi, kültürel ve doğal değerlerini tavizsiz korumalı ve geliştirmeliyiz. 

Kentsel dönüşüm ve imar uygulamalarında mahalle dokusunu ve kültürünü koruyacak, güvenli ev, güvenli sokak, güvenli mahalleler inşa ederek çocuklar için yaşanabilir alanlar oluşturmalıyız. Geniş yolları, engelli dostu kaldırımları ve geçitleri, parkları, anlaşılır yönlendirme işaretleri, yayaya, bisiklet kullanımına ve toplu taşımaya öncelik veren caddeleri ile insanı merkeze alan her türlü düzenlemenin yerel yönetimlerce sağlanması gerekir. Ayrıca teknolojinin imkanlarından faydalanarak Akıllı Aydınlatma, Akıllı Trafik Lambaları, Akıllı Çöp Konteynerleri, Akıllı Bina Otomasyon Sistemleri, Akıllı Park Yeri, Akıllı Kamu Emniyeti ve Güvenlik Çözümleri projelerin öncelikli olarak hayata geçirilmelidir.

DEVA Partisi olarak bu bağlamda hayata geçirmek istediğimiz politikalarından biri, kentsel dönüşüm ve kenti etkileyen büyük ölçekli yapılaşma kararları öncesinde Sosyal Etki Değerlendirme (SED) raporu alınması uygulamasını getirmek ve sosyolog, tarihçi, psikolog, pedagog, şehir plancısı gibi ilgili uzman görüşlerinin yer alacağı bu raporlar etki alanındaki kentin ve kent nüfusunun karşılaşabileceği sorunların önceden belirlenmesine katkı vererek karar alma süreçlerinin bir parçası olmasını sağlamaktır. Bir diğer politika ise Türk Ceza Kanunu’na “Kente Karşı İşlenen Suç” kavramını eklenmesi, imar ve çevre mevzuatına aykırılıklara uygulanan cezaları arttırılmasıdır.

Medeniyetler beşiği Anadolu’da, Konya gibi kadim kültüre sahip tüm kentlerimizin hem tarihi kimliğinden gelen mirasını koruyup hem de teknolojinin sunduğu akıllı kent sistemlerini kullanarak, başta büyük kentlerimiz olmak üzere yerel yönetimleri de katarak yerelliğe dair tasarım kültürünün geliştirilmesi için, kentsel tasarım rehberleri hazırlayarak Türkiye’de kentleşme süreçlerinin başarılı şekilde yönetileceğine inanıyoruz.