Süt alım fiyatı 14 TL'ye düştü! Sanayici bunu bahane ediyor

Yem maliyetlerindeki sürekli artış ve süt sanayisinin fiyat politikasındaki belirsizlik, Türkiye genelinde süt üreticilerini çıkmaza sürüklüyor.

Ulusal Süt Konseyi (USK) çiğ süt için litre başına 1 Ocak 2025'ten itibaren 17,15 TL net fiyat açıklamış olsa da, fabrikalar sütü 14-15 TL bandında alıyor, yağ oranı düşük bahanesiyle kesinti uyguluyor. Özellikle Konya bölgesindeki üreticiler bu duruma tepkili. Yağ oranı kriterinin 3,4’ten 3,6’ya çıkarılmasıyla birlikte, pek çok üreticinin sütü düşük yağlı sayılarak indirimli fiyattan alınıyor. Üreticiler, bu şartlarda üretimi sürdüremeyeceklerini ifade ederken, birçok çiftlik ineklerini kesime göndererek sektörden çekilmeye başladı. Öte yandan, çiğ süt referans fiyatının Temmuz ayında hâlâ açıklanmamış olması, belirsizliği daha da artırıyor. Sektör temsilcileri ise en az 21 TL’lik yeni fiyat talebinde bulunuyor. Tüm bu gelişmelerin ortasında, devletin büyük süt şirketlerine uyguladığı cezalar ve denetim açıklamaları dikkat çekiyor.

‘YAĞ ORANI ŞARTI ÜRETİCİYİ BİTİRDİ’

Sarayönü Süt Üreticileri Birliği Başkanı Murat Ceran, süt üreticisinin yaşadığı ekonomik sıkıntıları ve sanayicilerle yaşanan fiyat krizini gazetemize değerlendirdi. Ceran, yağ oranı kriterinin değiştirilmesinin üreticiyi mağdur ettiğini belirtti. Süt sanayicileri ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ortak bir toplantı yaptığını aktaran Ceran, “Bu toplantıda, sütün yağ oranı 3.6 ve üzerindeyse, Ulusal Süt Konseyi’nin (USK) belirlediği fiyat verilsin kararı alınmış. Önceden bu oran 3.4’tü” dedi. Konya bölgesinde toplanan sütlerin genellikle 3.4 yağ oranını geçmediğini vurgulayan Ceran, “Ne yaptıysak bir türlü bu değerin üstüne çıkamadık.

Bu yüzden fabrikalar litre başına 50 kuruş ila 70 kuruş arasında kesinti yapıyor” diye konuştu. USK’nın 17,15 TL olarak açıkladığı fiyatın üreticiye tam anlamıyla yansımadığını söyleyen Ceran, “Tarım Bakanlığı bu fiyatı fabrikaların vermesi gerektiğini söylüyor. Ancak fabrikalar, ‘Bu fiyatı veremem, piyasada satacak yerim yok’ diyerek itiraz ediyor. Ayrıca ‘Sen kafandan 2,5 TL zam yaptın, ben bu fiyatı ancak üreticiye öderim ama birlik payını ve soğutma bedelini keserim’ diyorlar” şeklinde konuştu. Yeni zam söylentilerine de değinen Ceran, “Daha önceki fiyatlara bile uyum sağlanamamışken, şimdi nasıl yeni bir zam gelecek, anlamıyorum. Üreticinin eline en az 20 TL geçmesi lazım ki bu işi sürdürebilsin” değerlendirmesinde bulundu. Köylerde genç nüfusun azaldığını ve hayvancılıkla uğraşacak insan sayısının giderek düştüğünü belirten Ceran, “Genç kalmadı, yaşlılar da artık gücü yetmediği için hayvanlarını kestiriyor, üretimden çekiliyor. Biz bu durumu fabrikalara da devlete de anlatıyoruz,” ifadelerini kullandı. Yetkililerin bu durumu yeterince önemsemediğini savunan Ceran, “Diyorlar ki ‘el değiştiriyor, büyükler geliyor’. Bir tane büyük çiftlik kuruluyor, bin başlık 2 bin başlık, günde 10 ton süt veriyor. Köyden 10 kişi gitsin diyorlar. Kimse köylüye sahip çıkmıyor. Köylü sürekli iş arıyor, şehre gitmek zorunda kalıyor” şeklinde konuştu.

‘SANAYİCİ SÜREKLİ KESİNTİ YAPIYOR’

Konya’nın Sarayönü ilçesinde 14 yıldır süt sığırcılığı yapan üretici Bekir Öcal, çiğ süt fiyatı ile ilgili yaşanan sıkıntıları şu şekilde açıkladı: “Süt sanayide şimdi biz örgütlere veriyoruz. Sarayönü Süt Birliği’ne şu anda Konyalı sanayici, '17,20 fiyatına bize faturalandıracaksınız' diyor. Birliklerde de belli masraflar var.

Soğuk sütü 16,50 TL, sıcak sütü ise 16 TL’den alıyorlar fakat son 3-4 aydır sanayicisi sütün yağ oranı düşük çıkıyor diye sürekli kesinti yapıyor. 1 hafta önce yine kesinti yaptılar. 16 liraya birliğe süt veriyordum fabrika yağ oranı düşük diye kesinti yapmış 15.30 TL’ye düşürdüler güya USK’nın aldığı kararda üreticinin eline net 17,20 TL geçecekti geldiğimiz noktada dibi görmüş vaziyetteniz. USK 3 ayda bir fiyat açıklıyor. Bu ayda açıklaması gerekiyor ama bunun bir önemi yok nasıl olsa açıkladığı fiyattan sütümüzü alan yok. Tarımı ve hayvancılık bitme noktasına geldi. Bu şekilde nereye kadar dayanabiliriz bilemiyorum.”

TÜSEDAD 21 LİRA İSTEDİ

Ulusal Süt Konseyi’nin üç ayda bir açıklaması gereken çiğ süt referans fiyatı, Temmuz ayına girilmesine rağmen hala duyurulmadı. Belirsizlik üreticiler arasında endişeye neden olurken, Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD), konsey yetkililerine resmi bir bildirimde bulundu. TÜSEDAD, 1 Temmuz 2025 itibarıyla sıcak çiğ süt için litre fiyatının en az 21 TL olarak belirlenmesini talep etti. Dernek, mevcut üretim maliyetleri ve sürdürülebilirlik açısından bu fiyatın altında bir rakamın üreticiyi zor durumda bırakacağını vurguladı. Gözler şimdi Ulusal Süt Konseyi’nin açıklayacağı karara çevrildi. USK, 1 Ocak 2025’ten itibaren çiğ süt fiyatını litre başına 17.15 TL olarak belirlemişti.

4 SÜT ŞİRKETİNE 58,3 MİLYON TL CEZA

Çiğ sütte fiyat tartışmaları sürerken, Ticaret Bakanlığı haksız fiyatlandırma yapan büyük ölçekli 4 süt şirketine 58,3 Milyon TL ceza uyguladı. Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, "Ticaret Bakanlığı tarafından 2024 yılında yürürlüğe koyulan düzenlemeler kapsamında, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde taraflardan birinin ticari faaliyetlerini bozan eylemler "haksız ticari uygulama" olarak tanımlanmış ve yasaklanmıştır. Süt sektöründe üretici ve tedarikçilerin haksız ticari uygulamalara maruz kaldığına ve ödeme sürelerinde gecikmeler yaşandığına ilişkin ulaşan muhtelif şikayetler doğrultusunda; özellikle küçük ölçekli süt üretici ve tedarikçilerini korumak amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından denetim faaliyetleri başlatılmıştır" denildi. Yapılan denetimler sonucunda, küçük ölçekli üretici ve tedarikçilerden çiğ süt alımı yapan büyük ölçekli 4 şirkete, haksız ticari uygulamalarda bulundukları gerekçesiyle toplam 58,3 milyon Türk lirası idari para cezası uygulandığı kaydedilen açıklamada, "Ticaret Bakanlığı, tarım ve gıda üreticilerinin ticari faaliyetlerini olumsuz etkileyecek her türlü haksız ticari uygulamanın ve ödeme sürelerindeki gecikmelerin önlenmesine yönelik çalışmalarını kararlılıkla sürdürmektedir" ifadelerine yer verildi.

KONYA DA DENETİME ALINACAK

Konya Ticaret İl Müdürü Mustafa Çağlayan, piyasa denetimlerinin aralıksız devam ettiğini belirtti.

Çağlayan, “Market, restoran, pastane ve bakkal gibi etiket bulundurma zorunluluğu olan tüm işletmelerde denetimlerimiz her gün sürüyor” dedi. Piyasa istikrarını bozacak olağanüstü durumlara karşı da takiplerinin sıkı olduğunu vurgulayan Çağlayan, “Son dönemde emlak ve galeri sektörlerinde fiyatlarla oynandığı, piyasanın dengesinin bozulduğu gözlemlendi. Bunun yanında süt fiyatları konusunda da hassasiyetle takiplerimizi sürdürüyoruz” ifadelerini kullandı. Türkiye genelinde 4 ilde resmi denetimlerin başladığını aktaran Çağlayan, “Konya’da da durum yakından izleniyor. Gerektiği takdirde denetimler Konya’da da yapılacak” diye konuştu.