Gölge oyunu kaybolmasın

Geleneksel Türk Gölge Oyunumuzu ayakta tutmaya çalışan Suat Veral, 30 yıldır çaba harcıyor. Suat Veral, kaybolmasına göz yummak istemediği gölge oyunları için bu işi ayakta tutmaya çalışıyor ve bu bağlamda hem yurt içinde ve yurt dışında seminerler verip gölge oyunlarını canlandırıyor. Konya'ya da gelen Geleneksel Türk Gölge Oyunu Karagöz-Hacivat Ustası Suat Veral, Konya'da bu sanatın yeni nesiller tarafından pek bilinmediğini söyledi. Veral, “Bu işi ben 30 yıldır yapıyorum. Ailemden de büyüklerim bu iş ile ilgileniyordu, bu yüzden aile mesleğimiz sayılır. Kökü 14. yüzyıla kadar dayanan bu gölge oyunlarını perde arkasından sergilediğimiz zaman insanlar ilgi ile izliyorlar ama birçok kişi bu izlediği oyunun ne olduğunu bilmiyor, bunu sadece bir komedi sanıyor. Yeni nesil arkadaşlarımızından oyunu izlemeye gelenler Hacivat, Karagöz ve diğer karakterlerin birçoğnu tanımıyorlar nerede ise” dedi. Gölge oyunu sanatının ayakta tutulması için çabaların olması gerektiğini ifade eden Veral, “Biz bu işe gönül vermiş kişileriz. Bu sanatın unutulmaması için her türlü faaliyeti yapıyoruz. Bu konuda başta edebiyat öğretmenleri olmaz üzere bize destek veren zümreler var. Edebiyat öğretmenlerimiz, bu oyunu öğrencilerine öğretmek ve bu oyunun yeniden hayat kazanması için deriden yapılmış olan bu Hacivat ve Karagöz karakterlerini alarak, öğrencilerine anlatmaya çalışıyorlar” diye konuştu. Veral,  kendisinin bu işe gönül verdiği için, Karagöz sanatına olan ilginin çoğalması ve izleyici kitlesinin artması için de Türkiye'de bir ilk oluştururak, 1 metrelik tasvirler yaptığını ve bu tasvirler ile oyunun icra ettiğini söyledi. Suat Veral'in kendi internet sitesinde yer alan oyunda oynayan başlıca karakterlerin özellikleri ise şöyle:

KARAGÖZ: Karakter itibariyle cesur ve gözüpektir. Bu yüzden birçok kereler başı çeşitli kişilerle derde girer. Sonunda Hacivat’ın yardımı ile kurtulur. Türkçe’yi ağdalı bir şekilde veya bozarak konuşan taşra tipleri ile alay eder. Onların söyledikleri kelimeleri anlamamazlıktan gelerek o kelimeyi kabul etmez, yeni bir mana verir. Perdede halkı temsil eder. Karısı ile başı her zaman derttedir. Hiçbir zaman doğru dürüst bir iş sahibi değildir. Hacivat’ın aracılığı ile çeşitli işlerde çalışır.

HACİVAT: Her konuda az da olsa entelektüel bilgisi olan bir kişiliktir. Herkesin gönlüne göre şerbet vermesini bilir. Konuşmasında Arap ve Fars dilinin gramer dili görülür. Her oyunda Karagöz’den dayak yemesine karşılık yine de arkadaşlıkları ilk gün ki gibi devam eder.

BEBERUHİ: İstanbul ağzı ile konuşan tiplerden birisidir. Beberuhi boyunun kısalığı ile dikkat çeker. Başında boyu kadar şapkası vardır. Şımarık ve küstahdır. Karagöz’e boyunun kısa olduğunu söyleyerek onunla alay eder. Dili peltektir. 

KADINLAR: Karagöz Oyunu'nda kadınlaın hepsine Zenne adı verilir. Fakat daha sonra Zenneler ya yaptıkları işe göre ya da cemiyet içindeki rollerine göre isimlendirilmişlerdir. (Kaynana, Görümce, Dadı, Hamamcı...) Giyimleri çok renkliliğe ve teferruata dayanır. Pek çok isimleri vardır. En çok kullanılanlar; Ebrü Hanım, Dimyat Pirinci, Nazlı Hanım, Habibe Mola, Rabia Dudu ve Yedidağın Çiçeği’dir.

ÇELEBİ: Nazik ve çıtkırıldımdır. İyi öğrenim görmüş, nezaket ve terbiye kurallarına bağlı kimselerdir. Edebiyata ve sanata düşkün oldukları konuşmalarının arasında bu öğelere yer vermelerinden anlaşılır. Sevda ve gönül işleri ile meşguldür.

TİRYAKİ: Mahallenin yaşlılarından olmasına rağmen gönlünün genç olması ile öğünen Tiryaki konuşmaların en can alıcı noktasında afyonun etkisiyle kendinden geçer. İstanbul ağzı ile konuşur.Karagöz ona bu halinden dolayı “uykucuzade” veya “Afyoni Baba” der. Nargile, afyon gibi keyif verici maddeleri kullanır. Hiçbir eğlenceden geri durmak istemez. Lafı ters anlar.

MUSTAFA ÖZÇELİK