Binbir Kilise'yi "deprem" yıkmış

Karaman'da erken Hristiyanlık dönemi yapılarının bulunduğu, Binbir Kilise olarak adlandırılan tarihi merkezdeki kilise, manastır ve mezarların 19. yüzyıl başında yaşanan depremle yıkıldığı belirtildi.

Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Tarih Bölümü Erken Hristiyan Ve Bizans Sanatları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. İlker Mete Mimiroğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Karadağ'ın yüzyıllardır birçok medeniyete ev sahipliği yaptığını söyledi.

Sönmüş volkanik dağ olan Karadağ'ın ören yerlerindeki dini ve askeri yapıların Anadolu kültürü bakımından son derece önemli olduğuna vurgu yapan Mimiroğlu, Binbir Kilisi adıyla bilinen yapıların bulunduğu bölgenin turizme kazandırılması için Karaman Müzesi yetkililerince kazı çalışması başlatıldığını anımsattı.

Mimiroğlu, iki yıl önceki temizleme ve kazı çalışmasında iki azize ait piramit şeklinde anıt mezar bulunduğunu dile getirerek, "Bölgedeki Madenşehri, Üçkuyu ve Değle ören yerleri, 4 ve 9. yüzyıllar arasında yapılmış onlarca kilise, manastır ve mezarlar ile inanç turizmi açısından çok zengin kültürel mirası barındırıyor" dedi.

- Deprem yıkmış

Dönemin piskoposluk merkezi olan Binbir Kilise yapılarının günümüzde yıkıntı halinde olduğunu vurgulayan Mimiroğlu, şöyle konuştu:

"Binbir Kilise hakkında her geçen gün yeni bilgilere ulaşılmaktadır. En eski bilgiler 19. yüzyıl ortasında Laborde'nin çizdiği gravürleriydi. Bunlarda birçok yapının sağlam olduğu görülüyor. Bilim insanlarınca, neden bu kadar tahribat olduğu yönünde tartışmalar yürütülüyordu. Binbir Kilise'nin 1880'de çekilmiş fotoğrafları elimize geçti. İngiltere'deki bu fotoğraflara göre yapılar, sağlam. Fakat 1905 tarihli fotoğraflarda birçok yapının yıkılmış olduğu belirleniyor. Binbir Kilise'deki yapılar, 1880 ile 1905 yılları arasındaki depremde büyük oranda yıkılmış. İnsan eliyle zarar görme durumu yok, doğa olaylarının etkisi ile binalar yıkılmış. Arşiv çalışmalarında yeni gelişmelere rastlıyoruz."

- En önemli üç merkezden biri

Mimiroğlu, Karadağ'daki bu yapıların Avrupa'da çok iyi bilindiğine işaret ederek, "Çok sayıda kilise ve manastırı içinde barındırıyor. Ayrıca birçok gizemi de olan bir yer. Antik dönemdeki adı bile bilinmiyor. Ancak bölge bazı kaynaklarda Barata Antik Kent'i olarak geçiyor. Binbir Kilise, Avrupa’dan Kudüs'e giden Hristiyan hacıların uğradığı yerlerden. Buradaki azizler, ziyaret ediliyor. Binbir Kilise, Karadağ etrafındaki yapıları çok özel kılıyor. Burası geç antik dönemin en önemli üç merkezi arasında sayılabilir" diye konuştu.

İngiliz arkeologlar tarafından 19. yüzyıl başlarında kazı çalışması yapıldığını anlatan Mimiroğlu, şunları kaydetti:

"Osmanlı döneminde Gertrude Bell ve Ramsay tarafından yapılan kazılarda çıkan malzemelerin neler olduğunu bilmiyoruz. Çok sayıda kişinin katıldığı bu kazılarda fazlaca Hristiyanlık ve İslam dönemi eserlerinin çıkmış olması lazım. Bunlar, İngiltere müzelerinde ve başka yerlerdeki koleksiyonlarda keşfimizi bekliyor. Burada yapılacak arkeolojik çalışmalar ve tanıtım faaliyetleri bölgeye gelecek turist sayısını artıracaktır. Ayrıca ortaya çıkan yeni verilere Anadolu tarihini aydınlatacaktır."

- Binbir Kilise

Karaman'ın 50 kilometre kuzeyinde Karadağ'ın eteklerinde yer alan Binbir Kilise'nin, Bizans döneminde bölgenin en önemli dini merkezi haline geldiği biliniyor. 

Hititler döneminde de kutsal kabul edilen bölge, geç antik dönemde Avrupa'dan Kudüs'e giden hacıların uğradığı, Hristiyanlıktaki en önemli üç dini merkezden birisi olarak kabul ediliyor. Önemli bir bölümü mezar yapılarından oluşan Binbir Kilise bölgesinde, çok sayıda kilise, manastır, anıt mezar ve tarihi yapılar bulunuyor.

Karaman Müzesi ekiplerince 2014'te başlatılan, kazı sezonunda devam eden kazı ve temizleme çalışmalarıyla bölgedeki yapıların turizme açılması hedefleniyor.