Balkanların en demokratik ülkesi Kuzey Makedonya

Balkan gezimizin ikinci durağı Makedonya yeni ismiyle Kuzey Makedonya oldu.  Kosova’nın başkenti Priştina’dan Kuzey Makedonya’nın başkenti Üsküp’e neredeyse saat başı otobüs kalkıyor. Yolculuk 2 saat sürüyor ve bilet ücretleri 7,5 Euro. Türkiye’deki gibi konforlu bir ulaşım hizmeti yok. Yolculukta da pek fazla konfor aramıyoruz. 2 saat yolculuğun ardından Üsküp’e geldik. Sınırda yapılan pasaport kontrolü de oldukça hızlı sürdü.

2002 YILINDA DİKİLEN MİLENYUM HAÇI

Üsküp’e girerken ilk dikkatimi çeken dağın zirvesine dikilen dev Haç işareti oldu.  Üsküp'ün güneyinde Osmanlı'ya ait çok sayıda cami, han ve hamam bulunuyor, ayrıca Türk ve Arnavutlar'dan oluşan Müslüman nüfus da bu bölgede yaşıyor. Üsküp'te Makedon nüfusun yoğun olarak yaşadığı Vardar Nehri'nin kuzeyinde bulunan Vodno Dağı'na 2001 yılında “milenyum” hatırası olarak Avrupa Birliği'nden alınan krediyle yaklaşık 50 metre uzunluğunda haç dikildi. Geceleri de aydınlatılan haç, şehrin her yerinden rahatça görülüyor. Haçın bulunduğu tepeye teleferikle de ulaşmak mümkün.

NİSPET OLSUN DİYE DİKTİLER!
Arnavut Müslümanlar, söz konusu haçın 2001 yılında ülkede yaşanan iç savaş sonrası kendilerine “nispet olsun” diye dikildiğini iddia ediyorlar. Vicdan sahibi bazı Makedon aydınlar de kutuplaşmayı artıracağından dolayı haçın dikilmesine karşı çıkmış. Bu Haç işaretinin benzeri ise Mostar şehrinde bulunuyor. Makedonya’da nüfusun yarısı (Arnavut, Türk ve Boşnak) Müslümanlardan diğer yarısı ise Ortodoks Makedonyalılardan oluşuyor. İki dinli bir yapıya sahip olan ülkede bu tür yapıları da görmek mümkün. Müslümanların yoğun olduğu bölgelerde ise devasa minareler yapılmış. Balkan halkları arasında sonu gelmeyen din üzerinden gerilimler yapılara yansıtılıyor.

30 YILDA 3 DEFA İSİM DEĞİŞTİREN BİR ÜLKE

Makedonya’nın isim değişikliği mevzusunun altında yatan neden ise Yunanistan’ın bu isme karşı çıkmasıydı. 1991 yılında Yugoslavya’dan bağımsızlığını ilan eden Makedonya’yı Türkiye ve ABD hariç bir çok ülke Eski Yugoslavya Cumhuriyeti Makedonya olarak tanıdı. Yunanistan’ın AB ülkelerine ve Makedonya’ya yaptığı baskılar sonuç verdi ve Makedonya’ya ismini Kuzey Makedonya olarak değiştirdi. Böylece Makedonya son 30 yılda  3 defa isim değiştiren bir ülke oldu. Makedonların, Arnavutların, Türklerin ve Boşnakların barış ve huzur içerisinde yaşadığı Makedonya, Balkanların en demokratik ülkelerinden birisi. Ülkede 4 dil konuşuluyor. Makedonca, Arnavutça, Türkçe ve Boşnakça ülkede konuşulan dillerin başında geliyor. Arnavutların önemli bir kısmı da Türkçe konuşabiliyor. Türklerin kendi partileri de mevcut. Ülkenin para birimi ise Dinar. 1 Euro 60 Makedon dinarı ediyor.

MAKEDONYA’DA İNGİLİZCE BİLMENİZE GEREK YOK

Kuzey Makedonya’nın başkentine varır varmaz bizi taksi şoförleri karşıladı. Taksicilerin neredeyse hepsi Arnavut olmasına rağmen Türkçe konuşuyor. Ülkenin resmi dili olan Makedonca’yı bile konuşamayan birçok Arnavut Türkçe’yi çok güzel konuşuyor. Buna gözlerimizle şahit olduk. Gerek taksi şoförleri olsun gerek yerel halk bize yardımcı oldu, İnsanlar bu ülkede gerçekten cana yakın ve misafirperver. Makedonyalı Boşnak arkadaşım Jasmin Bilalovic’in evinde misafir olduk. Jasmin gerçek bir Boşnak. İnce esprileri ve neşeli tavırlarıyla Makedonya seyahatimize renk kattı. Jasmin’in evine eşyalarımızı bıraktıktan sonra Esat Ergener ile Üsküp’ü keşfe çıktık.

BÜYÜK İSKENDER’İN ÜLKESİ MAKEDONYA

Şehir merkezinde kaldığımızın evin hemen yanında devasa bir heykel gördük. Makedon Kralı Büyük İskender’in heykeli şehrin ana meydanında. Gerçekten büyük emeklerle yapılmış bir eser. Makedonya Kralı Büyük İskender tarihin gördüğü büyük savaşcılardan birisi. Ülkesinin sınırlarını Hindistan’a kadar genişletmiştir. Bugünki Makedonya halkıyla Büyük İskender’in pek fazla bir ilgisi bulunmuyor. Büyük İskender Helen kökenli bir liderdi. Yunanistan ve Makedonya arasındaki gerilimlerden birisi de. Makedonya’da yaşayan Ortodoks halk Slav ırkına mensup. Sırplık ve Bulgarlık arasına sıkışmış kimlik bunalımı yaşayan bir halk.

Üsküp’te Vardar Nehri üzerinde bulunan tarihi taş köprünün üzerinde yürürken kendimi zaman tünelinde hissettim bir an. Osmanlı Devleti’nin mimari şahaserlerinden biri de Üsküp’teki o meşhur taş köprüdür. Makedonlar Vardar Nehri’nin üzerine taş köprü ile rekabet etsin diye modern bir köprü yapmış. Fakat hiçbir zaman taş köprüyü geçemeyecektir.

MURAT PAŞA CAMİİ ASIRLARA MEYDAN OKUYOR

Bugünlerde Balkan Ninnisi isimli bir diziye ev sahipliği yapan Üsküp’ün her köşesinde Osmanlı dönemine ait çok sayıda eseri görebilirsiniz. Bunlardan biri de Murat Paşa Camii’dir. Üsküp Türk çarşısının hangi tarafından girmiş ya da yürümüş olursanız olun, Murat Paşa Camii’ni gözden kaçırmanıza imkan yok. Çarşının merkezinde, heybetli Çifte Hamam ve çevresindeki dükkanların karşısında yer alır. Caminin hemen yanındaki çeşme bu İslami ibadethaneyi ziyaretçiler açısından daha da dikkat çekici kılıyor. Murat Paşa Camii’nin avlusunda da 1937’den kalma çok iyi muhafaza edilmiş bir şadırvan bulunur. Ecdadımız Üsküp’ü nakış gibi işlemiş. Müslümanlar ve Hıristiyanlar bu şehirde barış ve huzur içerisinde yaşamışlar. Üsküp’teki kiliselerin de önemli bir kısmı Osmanlı dönemine aittir.

520 yıl Osmanlı hakimiyetinde kalan Üsküp’ün kalesi, çarşısı ve medreseleri görülmeye değer. Yeni yapılan Arkeoloji Müzesi de sanat eseri gibi. Üsküp ruhu olan bir şehir. Saraybosna’nın kardeşidir Üsküp. Üsküp sadece tarihi ve doğal güzellikleriyle değil lezzetli yemekleriyle de gidilmeye ve görülmeye değer. Makedonya’ya gitmek için İngilizce bilmenize de gerek yok. Bu ülkede herkes bozuk da olsa Türkçe konuşuyor.