Azerbaycan bağımsızlık uğruna ağır bedeller ödedi
112
İBRAHİM BÜYÜKEKEN
Azerbaycan’ın başkenti Bakü’ye iki defa gitme fırsatım oldu. 2010 ve 2019 yıllarında ziyaret ettiğim Bakü’de her gidişimde farklı duygular yaşadım. Konya’da öğrencilik yıllarında ev arkadaşım olan değerli dostum Vugar Müseyibov’un ısrarlı daveti sayesinde Azerbaycan’a ilk ziyaretim 2010 yılında gerçekleşti. İkinci ziyaretim ise Bakü’de 95 yıl sonra düzenlenen Türk Dil Kurultayı içi oldu. Bakü’de ilk ziyaretim Azerbaycan Meclis Binasının yanında bulunan Şehitler Hıyabani ve Türk askerlerinin yattığı şehitlik oldu. Buradaki şehitlikte Karabağ savaşında şehit olmuş Azerbaycanlı askerlerin ve komutanların mezarları bulunuyor.
212
20 OCAK VE KARABAĞ ŞEHİTLERİ YANYANA Karabağ şehitliğinde 140 askerin mezarı bulunuyor. 1992-1993 yıllarında Ermenistan’la yaşanan savaşta 1 milyon Azeri göçmen durumuna düşerken, binlerce insan da hayatını kaybetmişti. 26 Şubat 1992 tarihinde Ermeni askerleri tarafından 683 Azerbaycan Türk Hocalı Kasabasında hunharca katledilmişti.
312
Karabağ Savaşı’nda hayatlarını kaybeden Azeri askerlerin ve komutanların mezarları şimdi Bakü’deki Şehitler Anıtı’nda bulunuyor. Burada 20 Ocak 1990 tarihinde Ruslar tarafından Bakü’de katledilen 170 Azerbaycanlı adına anıt da mezar bulunuyor. Sovyetler Birliği’nin dağılmaya başladığı yıllarda Bakü’deki mitingde Rus askerleri tarafından rastgele ateş açılmış ve 170 insan hayatını kaybetmiş.
412
BAKÜ’DE YAŞAYAN RUSLAR DA HAYATINI KAYBETMİŞ20 Ocak olaylarında hayatını kaybedenler arasında Azerbaycan’da yaşayan Rus uyruklular da var. Vera Lvovna, Vlademir İvanov, Vlademir Devyanov, Lause Mehmedova gibi Azerbaycan’da yaşayan Ruslar da bu olayda yaşamlarını yitirmiş. Bu kişilerin mezarları da Bakü’deki şehitlik anıtında bulunuyor. 20 Ocak olaylarında çocuk yaşta hayatlarını kaybeden Azerbaycan Türkleri de bulunuyor
512
Feride Allahverdiyeva ve İlham Allahverdiyev ise 20 Ocak olaylarının en dramatik kurbanları arasında yer alıyor. Feride Allahverdiyeva, eşinin öldürülmesine dayanamayıp, intihar ediyor. Eşi ile aynı yerde mezarı bulunuyor. Azerbaycan’da mezar taşlarının üzerine ölen kişinin resmini işliyorlar.
612
MEHMETÇİK AZERBAYCAN’DA HİÇ UNUTULMADI
Şehitler Anıtı’nda Mehmetçik için de anıt bulunuyor. 25-17 Kasım 1918 tarihlerinde gerçekleşen Kafkas Harekâtı’nda Nuri Paşa Komutası’daki Türk Kafkas Ordusu, Gence, Gökçay, Aksu, Kürdemir ve Samahı şehirlerindeki savaşın ardan 16 Eylül 1918’de Bakü’ye giriyor. Türk ordusu Dağıstan ve Karabağ’ı düşman işgalinde kurtarıyor.
712
Bu harekatta kahraman Mehmetçik, Azerbaycan’ın bağımsızlığı uğruna Azeri kardeşleri ile omuz omuza savaşmış ve 1130 şehit verdi. Şehit Mehmetçikler, Azerbaycan’ın her yerinde birçok isimsiz mezarda ikinci vatanlarında yatmaktadır. Azerbaycan ile Türkiye etle tırnak gibidir. 15 Eylül 1999 tarihinde şehit Mehmetçikler adına bu anıt yapılmıştır. Burada şehitlerimizin isimleri ve memleketleri yazmaktadır. Buradaki şehitlik anıtını Türkiye’den de çok sayıda insan ziyaret ediyor. Azerbaycanlı şehitliğe gelerek, 20 Ocak şehitlerini, Karabağ şehitlerini ve bir zamanlar Azerbaycan’ın bağımsızlığı için savaşmış Mehmetçik’in mezarını ziyaret etti.
812
DEVLET BÜYÜKLERİ VE SANATÇILAR BİR ARADA
Bakü’de Şehitler Hıyabanı’nın hemen yanında bulunan Fahri Hıyabanı denilen her yerde ise Azerbaycan’ın devlet büyükleri, sanatçıları, şairleri ve bilim adamlarının mezarları bir arada bulunuyor. Azerbaycan’ın devlet büyüklerinden Ebulfeyz Elçibey’in, İlham Aliyev’in yanı sıra Bahtiyar Vahabzade’nin de mezarı Fahri Hıyaban’da bulunuyor. Burayı da her günler yüzlerce insan ziyaret ediyor. Bakü’ye yolunuz düşerse mutlaka Fahri Hıyabanı ziyaret etmenizi tavsiye ederim. Burası bir mezarlıktan ziyade açık hava müzesini de andırıyor.
912
1012
1112
1212
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.