93 harbi milat oldu

Konya Aydınlar Ocağı’nın Selçuklu Salı Sohbetleri’nde, Osmanlı-Rus harbi olarak bilinen ‘93 Harbi’ ile ‘Plevne Müdafaası’nı anlatan NEÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet Dönmez, Rus Çarı I.Petro ile Kraliçe II.Katerina’nın 1680’lerden itibaren ekonomik olarak büyümek ve güçlü bir orduya sahip olarak büyük devlet olmak için 18.yüzyılda Osmanlı’ya âdeta musallat olduklarını belirtti. İl Halk Kütüphanesinde gerçekleştirilen sohbette, aslen Alman olan 2. Katerina’nın çariçe olarak Rusya’nın başına geçmesiyle 1768-74 savaşında, Küçük Kaynarca Antlaşmasının bir dönüm noktası olduğunu ve Kırım’ı bağımsızlaştırarak Osmanlı’daki Ortodoksların hamiliği elde etme fırsatını bulduklarını söyleyen Dönmez, Rusya’nın 1783’te Kırım’ı ilhak ettiğini ve 1787-1792 savaşlarında da Avusturya ve Rusya’nın, Osmanlı’nın Avrupa’daki topraklarını paylaşma konusunda anlaştıklarını kaydetti. 1829 yılına gelene kadar Rusya’nın hedefini “Savaşarak Osmanlı topraklarını kendi topraklarına katmak. Özellikle Boğazlar ve İstanbul ile Karadeniz’de hakim olabilmek” şeklinde açıklayan Dönmez, İngiltere’nin 1833’de II.Mahmut  Döneminde imzaladığı Hünkâr İskelesi Antlaşmasıyla himaye politikasına ve dolayısıyla Osmanlı’nın içişlerine karışmaya başladığını ifade etti. 1841’den 1853 yılına kadar Rusya’nın amacının, İngiltere’yi Osmanlı’yı paylaşmaya iknâ etmek olduğunu dile getiren Dönmez, İstanbul ve Boğazları ele geçirmek isteyen Rusya’nın, bunu yapabilmesi için İngiltere’nin olurunu alması gerektiği fakat 1790’lardan itibaren de İngiltere’nin Osmanlı’yı koruma politikası sebebiyle amacını gerçekleştiremediğini söyledi.

OSMANLI 93 HARBİ’YLE DAĞILMAYA BAŞLADI

 “93 Harbi” olarak bilinen 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşının, Rusların Yeşilköy (Ayastefanos) önlerine ve Erzurum’a kadar gelmesiyle Ayastefanos Antlaşmasıyla bittiğini ifade eden Dönmez, 93 Harbiyle Osmanlı’nın dağılma sürecinin başladığını ve bu antlaşmanın Osmanlı’ya çok ağır şartlar getirdiğine dikkat çekti.  Osmanlı’nın bu yenilgisiyle birlikte İngiltere’nin tavrının değiştiğini, Kıbrıs’ın İngilizlerin eline geçtiğini ve Balkanlarda bağımsızlık hareketlerinin çoğaldığını kaydeden Dönmez, 93 Harbi’nde Osman Paşa’nın Plevne önlerinde Rusları iki defa yendiğini dile getirerek şu ifadelere yer verdi: “Plevne Müdafaası’nın başarılı olması, İstanbul’da sevinçle karşılanmış ve savaşın başlangıcındaki Rus başarıları üzerine oluşan panik havasını dağıtmıştır. II. Abdülhamid, Osman Paşa’ya bu başarısı nedeniyle ‘Gazi’ ünvanı vermiştir. Plevne’de baş gösteren yiyecek sıkıntısı üzerine Gazi Osman Paşa, 10 Aralık 1877′de düşman kuşatmasını yarma hareketine girişmiş ise de yaralanması üzerine başarılı olamayıp esir düşmüştür.” 1853 Kırım Harbi’nde Osmanlıyla beraber hareket eden Avrupa devletlerinin 93 Harbi’nde sessiz kaldıklarını ve bazılarının Rusya’yı desteklediklerini belirten tarihçi Dönmez, savaşın sonunda Edirne’nin düşmesi üzerine Rusların boğazlara hakimiyetinden endişe eden İngiltere ve Fransa’nın harekete geçerek Berlin Antlaşmasıyla birlikte, daha önceki anlaşmayı hafiflettiğini ifade etti. 

“ORTA DOĞU’DA ASIL OYUN KURUCU İSRAİL”

Savaşın sonuçları hakkında “Osmanlı önemli ölçüde toprak kaybının yanı sıra, Rusya’ya ödemek zorunda kaldığı savaş tazminatı nedeniyle, büyük bir maddi yük altına girdi. Ayastefanos Antlaşması’nın ağır hükümlerinden kurtulmak için, Kıbrıs’ı İngiltere’ye bıraktı. Meclis-i Mebusan kapatıldı.” diyen Dönmez, sohbetin soru-cevap kısmında, günümüz Orta Doğu ve Orta Asya coğrafyasında cereyan eden olaylarda Amerika, Rusya, İngiltere ve Almanya’dan bahsedilirken İsrail’den hiç söz edilmemesinin endişe verici olduğunu, geri plandaki asıl oyun kurucunun ise İsrail olduğunu düşündüğünü söyledi.