Tarihi değirmen artık öğütemiyor

Ne zaman yapıldıkları dahi bilinmeyen değirmenlerin birçoğu ilgisizlik ve bakımsızlık nedeniyle zaman içerisinde yıkılıp gitmiş. Bunlardan bir tanesi ise geçtiğimiz yıla kadar işlemeye devam eder şekilde varlığını sürdürmüş. Son bir yıldır ilgilenilmeyince değirmen aşırı yağışların da etkisi ile yıkılmaya başlamış.

Kayasu Belde Belediye Başkanı Mehmet Tekkeş, nostaljide kalmış olan bu değirmenin Kayasu Beldesi’nde bulunan 13 değirmenden bir tanesi olduğunu söyledi. Ayakta kalabilen ve bu yıla kadar kullanılan tek değirmen kaldığını söyleyen Mehmet Tekkeş, “Değirmenimiz su ile çalışıyor. Beldemizde su problemi yok, biz de bu kaynağı en verimli şekilde kullanmaya çalışıyoruz. Bir zamanlar un öğüten ve son bir yıla kadar da tahin yapımında kullanılan değirmen, büyük borularla değirmen taşına su getirerek çarkın döndürülmesi ile çalışıyor. Çark döndükçe değirmen taşı da dönüyor. Değirmen taşlarının arasında kalan kavrulmuş susam da sıvılaşarak tahin halini alıyor” dedi.
ORGANİK TAHİN ÜRETİYORDU
Değirmenin geçtiğimiz yıla kadar işlediğini ve organik tahin üretimi yaptığını söyleyen Kayasu Belediye Başkanı Mehmet Tekkeş, “Ayakta kalan tek değirmenimiz buydu. Tamamen organik tahin üretimi yapıyordu. Sadece Kayasu’dan değil çevre ilçe ve beldelerden gelen vatandaşlar da susamlarını buraya getirerek öğütüyordu” dedi. Değirmenin işleyişi ile ilgili de bilgi veren Tekkeş, “İlk önce tahin çıkarmak için değirmenin içinde bulunan fırın yakılır, susam kavrulurdu. Buradaki fırın taştan oyma şekliyle yapıldığı için diğer sıradan fırınlardan daha farklıdır. Belki de burada yapılan tahinin lezzetinin kaynağı da değirmenin içindeki taştan yapılmış olan bu fırındır. Teknoloji olmadan, en iyi şekliyle susam kavruluyor, susamın kıvamını ise ustası biliyor. Kavrulan susam fırından çıkarıldıktan sonra biraz dinlendirilir. Değirmenin sepet adı verilen bölümüne dökülür. Soğumasın diye üzeri kapatılır, daha sonra değirmen çalıştırılır. Artık susamı işlemeye başlar değirmen. Değirmen ilkel olsa da bugünün teknolojilerine bile taş çıkarabilecek kadar işlevseldir. Susamın kıvamını ayarlayabilmek için ahşaptan bir ayar kolu var. Bu kol sayesinde işlenen susamın sıvılık ayarı da verilebilmektedir. Değirmenin altında da yatak taşı adı verilen bir taş daha vardır. Susam iki taş arasında sıkışır ve erir. Ön tarafta oluk denilen kısım var, buradan akar. Çumra, Meram, Seydişehir, Beyşehir gibi ilçelerden ve bu ilçelerin köylerinden buraya tahin yaptırmaya gelirdi halk. Eğer bu değirmen canlandırılırsa çevreden talep var. Halkımızın talebine cevap vermek için bu değirmeni yeniden canlandırmak istiyoruz” ifadelerini kullandı.
NOSTALJİDE KALMIŞLAR ŞİMDİ ARANIYOR
Halkın artık eskiyi aradığını, nostaljide kalmış olan şeylerin şimdi aranıyor olduğunu söyleyen Mehmet Tekkeş, “Öyle ki, artık insanlar organik olarak üretilen ürünleri tüketmeye özen gösteriyor. Bu değirmenin işletmecisi ve sahibi halen sağ. Ama kendisinden sonra bu işi yapacak kimse yok. Yeni nesil ilgi göstermiyor. Biraz ilgi gösteren olsa bu tarihi gelenek devam edecek. Değirmen zaten fazla da emek istemeden tamir edilecek durumda. Su ile ilgili bir sıkıntımız yok. Bol miktarda suyumuz var. Mevlana Kalkınma Ajansı’na bir proje sunarak bu nostaljik değirmeni ayaklandırmak istiyoruz. Burada sadece tahin değil, bir yandan da un yapılıyordu. Ama unda teknoloji çok geliştiği için un öğüten kısmı artık kullanılamıyor” diye konuştu.