Ney Ulvi duygular için üflenmiş

Kurtuluş Çayır, Mevlevi Dergahı ile özleşen ve semanın yapılmasında üflenen Ney'in diğer müzik aletlerinden ayırt edilmesi gerektiğini belirtti.

Ney'in Sümerlere kadar dayanan bir tarihinin olduğunu ancak Ney'in Mevlevilerle anlam kazandığını belirten Kurtuluş Çayır, Ulvi duyguları oluşturduğu için Mevlevilerin kullandığını söyleyerek, hakiki Ney'in kaliteli malzemeden ve iyi bir ustanın elinde yapılacağını ifade etti

Mevlevi Dergahı ile özleşen ve semanın yapılmasında üflenen Ney'in birçok özelliği ve önemi bulunduğunu belirten Kurtuluş Çayır, Neyi diğer müzik aletlerinden ayırt edilmesi gerektiğini belirterek, Ney'in tarihi ve yapılış hakkında bilgi verdi. Ney'in tarihinin 7 bin yıllık tarihi bulunduğunu aktaran 32 yıldır Ney üfleyen ve Ney yapan Kurtuluş Çayır, “Sümerler döneminde kamıştan yapılmış çalgılara rastlanmıştır. ABD'nin Pensilvanya Müzesi'nde 4 bin 800 yıllık iki tane Ney'in bulunduğunu anımsatan Çayır, “Pensilvanya Müzesi'ndeki Neyler günümüzdeki Neylerle aynısı. Türklerin tarihinde de Ney'e rastlanmaktadır. Koş Ney ismiyle anılan iki neyin birleşiminden oluşan bir çalgı vardır. Ney bu coğrafyada her zaman olmuştur. Ancak Ney Mevlevi Dergahı ile anlam kazanmıştır. Ney günümüzde tasavvuf ve Mevleviliğin sembolü olmuştur” dedi.
MEVLEVİLER NEY'E FARKLI BİR ANLAM YÜKLEMİŞLER
Ney'in Mevleviliğin baş aleti olduğunu bildiren Çayır, “Tabi Mevleviler Ney'i çalgı olarak kullanmamıştır. Mevlâna Hazretleri Ney'i insan-ı kamile benzetmiştir. Ney ulvi duyguları uyandırdığı için Allah'a yakınlaşmada bu duyguların oluşması için üflenmiştir. Mevlevi Dergahı Ney'e farklı bir anlam yüklemiştir. Mevleviler semalarını Ney eşliğinde yapmışlardır. Mevleviler döneminde Ney ticareti kesinlikle yapılmamıştır. Yapılıp satılan bir alet değildir. Ney'in insana benzeyen yönleri bana göre de var. Mesela hiç bir Ney'in ses tını birbirine benzemez. 32 yıldır Ney üflüyorum, sesler birbirine benzer ancak Neylerin ses tını birbirinden farklıdır” diye konuştu.
HER KAMIŞTAN NEY OLMAZ
Ney'in yapılışı hakkında bilgi veren Ney ustası Kurtuluş Çayır, “Ney'in ana maddesi su kamışıdır. Ancak her kamıştan ney olmaz. Milyonlarca kamıştan bir tane ney yapılacak kamış bulunabiliyor. Her yörenin ve her yerde yetişen kamıştan da Ney yapılmaz. Biz de Hatay Samandağa yöresinde yetişen kamışlardan Ney olabilecek kamışları alarak yapıyoruz. Kamışların öncelikle en az 1 yıl su almayacak şekilde kuruması gerekiyor. Kamış ne kadar çok kurutulursa Ney o kadar iyi olur. Şunu da belirtmeliyiz kurutulan her kamıştan da Ney yapılamıyor. Kurutulan kamışlar Ney ölçü çubuğuna göre kesiliyor, daha sonra kesilen kamışlar ateşte yumuşatılarak düzeltiliyor. Isıtma sonrası kamışın içi boşaltılıyor. Sonra 6'sı önde 1'i de arkada olmak üzere 7 delik açılıyor. Kamışın uçlarına parazvane dediğimiz gümüş takılıyor. Bunun sebebi kamışın çalmamasıdır. Kamış artık Ney şeklini almıştır. Ney'in üst kısmına yani üflediğimiz yere başpare takarız. Daha sonra Ney'in akordunu yaparız. Ney'in akordu ya akort cihazına göre ya da ustalar kulağa göre yapar. Ney'in akordu nasıl yapılıyor diye sorarsanız istenilen sesi almak için neyin delikleri büyütülür veya uçlarından kesim yapılır. Ney'e aynı notalar üflendiğinde hep aynı sesi vermesi yakalanana kadar bu akort işlemi devam eder. Akort işleminden sonra da son olarak Ney yağlanır ve hazır hale getirilir” ifadelerini kullandı.
HAKİKİ NEY KALİTELİ MALZEME VE İYİ USTANIN ELİNDE OLUŞUR
Kaliteli bir Ney'in yapılması için öncelikle malzemenin çok kaliteli olması gerektiğini açıklayan Çayır, kaliteli malzeme iyi ustanın eline geçerse, ortaya çok güzel bir Ney çıkacağını belirtti. Hakiki Ney sesinin Mansur ve Şah Neyleri vereceğini de dile getiren 32 yıldır Ney üfleyen Kurtuluş Çayır, Ney üflemenin nefesle alakası olmadığını, diyaframla ilgili olduğunu vurgulayarak, Ney üflemek için çalışan herkesin bunu başarabileceğini söyledi.

MUSTAFA AKÇA