Konya’da yaz mevsiminin gelmesiyle birlikte inşaat faaliyetleri hız kazandı. Müteahhitler birbiri ardına yeni projelere başlarken, şehrin dört bir yanında yollar kazılıyor. Bu tablo, şehri krater tarlasına çevirirken araç sahipleri de çareyi sanayi sitelerinde arıyor.
KONUT SATIŞLARI REKOR KIRIYOR
Konut satışlarındaki artışla dikkat çeken Konya’da, Selçuklu, Meram ve Karatay ilçeleri şantiye alanına dönmüş durumda. Ekonomik kriz ve enflasyonun etkili olmadığı izlenimi verilen şehirde, müteahhitler konut ve iş yerlerini kolaylıkla satabiliyor. Her geçen gün yeni bir proje başlıyor, ruhsat sayısı artıyor.
ŞİKÂYET ÇOK, ÇÖZÜM YOK
Yeni projelere su ve elektrik bağlantısı yapmak isteyen müteahhitler, gerekli izinleri aldıktan sonra yollarda kazı çalışmalarına başlıyor. Ancak çalışmaların özensiz yapılması, binlerce aracın zarar görmesine neden oluyor. Üstelik bu durumun herhangi bir yasal karşılığı veya cezai yaptırımı da bulunmuyor.
SANAYİ DOLUP TAŞIYOR, YEREL YÖNETİM BAKIYOR
Araç sahipleri lastikçiden çıkamaz hale gelirken, sanayi esnafı yoğunluktan memnun. Yerel yönetimlerin ise kazı izni verdikten sonra yeterli denetimi yapmadığı, sorunlu bölgelerin sadece ihbar geldikçe ele alındığı ifade ediliyor.
SOSYAL MEDYA: “KONYA ÇUKURA DÜŞTÜ”
Kazı çalışmaları sonrası ortaya çıkan çukurlar nedeniyle sürücüler ya kaza atlatıyor ya da araçları ağır hasar alıyor. Sosyal medyada “Konya çukura düştü”, “Araç değil, tank kullanmamız lazım” şeklindeki yorumlar dikkat çekiyor.
YASAL DÜZENLEME BEKLENTİSİ
Artan tepkiler karşısında, vatandaşlar kazı çalışmalarının daha sıkı denetlenmesini ve bozulan yolların zamanında onarılması için yasal bir düzenleme yapılmasını talep ediyor. Şimdilik ise çözüm, müteahhitlerin asfaltla olan şahsi ilişkilerine kalmış durumda.
YURTDIŞINDA DURUM NASIL?
Genellikle Türkiye'de ve Konya'da karşı örnekler ele alınarak durum eleştiriliyor. Yerel yönetimler ise bazı yatırımlarını Avrupa ya da Amerika örnekleriyle karşılaştırarak vatandaşa sunuyor. Peki Avrupa ve Amerika'da durum nasıl? Kazı çalışması yaptıktan sonra sorumlu inşaat firmaları ve kişiler nasıl davranıyor? Yerel yönetimlerin süreç esnasındaki rolü ne?
AVRUPA’DA YOL KAZI KURALLARI (SU VE ELEKTRİK HATLARI İÇİN)
Avrupa ülkelerinde bu tür altyapı çalışmaları genellikle yerel yönetimlerin (belediyeler veya şehir planlama birimleri) denetiminde gerçekleştirilir.
GENEL KURALLAR:
- Kazı İzni (Road Opening Permit):
Su, elektrik veya telekom hattı döşemek isteyen kişi ya da şirket, ilgili yerel otoriteden kazı izni almak zorundadır.
Altyapı Koordinasyon Kurulları:
Özellikle Almanya, Hollanda, Fransa gibi ülkelerde altyapı hizmetlerinin eşgüdümlü yürütülmesi için yerel koordinasyon kurulları bulunur. Aynı yolda tekrarlanan kazıların önüne geçilir.
Zemin Koruma ve Geri Kazanım Kuralları:
Asfaltın ya da kaldırımın orijinal haliyle geri döndürülmesi zorunludur.
Genellikle:
• Aynı malzeme ve kalitede kaplama yapılmalıdır.
• İş bitiminde yol trafiğe açılmadan denetim yapılır.
- Trafik ve Güvenlik Planı:
Kazı yapılacaksa, iş başlamadan önce trafik akışını etkilemeyecek bir geçici trafik planı hazırlanmalıdır. Bu plan da onaydan geçer.
- Cezalar:
İzni olmayan kazılar ciddi cezalara tabidir. Ayrıca asfaltı uygun şekilde restore etmeyen firmalara onarım bedeli ve idari para cezası kesilir.
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NDE UYGULAMALAR
ABD’de yol kazma işlemleri eyalet ve yerel düzeydeki kurallar tarafından yönetilir.
Temel prensipler:
- Permit System (Kazı Ruhsatı):
Örneğin Kaliforniya veya New York’ta, her kazı için Public Works Department ya da Department of Transportation (DOT) üzerinden izin alınması gerekir.
- “Call Before You Dig” Yasası (811 Sistemi):
Amerika’da kazıdan en az 48-72 saat önce, 811 hattı aranarak yer altı tesisatlarının yerleri işaretlenir. Elektrik, gaz, su ve fiber optik kabloların hasar görmesini önlemek amacıyla zorunlu bir uygulamadır.
- Zaman ve Gürültü Sınırlamaları:
Çalışmalar genellikle mesai saatlerinde yapılabilir. Gece kazıları için özel izin alınmalıdır. Gürültü limitlerine uymak zorunludur.
- Restorasyon Standartları:
Kazıdan sonra yolun orijinal haline getirilmesi gerekir. Eğer düzgün yapılmazsa, şehir onarım yapar ve maliyeti firmadan tahsil eder.
- Sigorta ve Teminat:
Kazı izni alan firmalardan sorumluluk sigortası ve yol bozulursa kullanılacak bir teminat (bond) istenir.
Berlin Örneği
1. Kazı İzni (Aufgrabungsgenehmigung)
Berlin’de bir yol kazısı yapmak isteyen müteahhit ya da altyapı şirketi, Bezirksamt (ilçe belediyesi) üzerinden kazı izni almak zorundadır.
-Başvuru süresi: En az 4 hafta önce yapılmalı.
• Gerekli belgeler:
- Proje planı
- Trafik yönlendirme planı (Verkehrszeichenplan)
- Yeraltı altyapı haritaları (koordine edilmeli)
- İş güvenliği ve çevre koruma taahhütnamesi
2. Zemin Restorasyonu
Kazı sonrası, yol kaplaması aynı kalitede eski haline getirilmek zorundadır. Berlin Belediyesi, özellikle taş döşeli kaldırımlarda aynı taşların kullanılmasını şart koşar.
• Uygun şekilde onarılmayan yollar için belediye ceza ve onarım maliyetini firmadan tahsil eder.
3. Altyapı Koordinasyonu (Leitungsauskunft)
Kazıya başlamadan önce belediyenin altyapı bilgi sistemi üzerinden gaz, su, elektrik ve telekom hatlarının konumu sorgulanır. Bu, zorunlu ve ücretsizdir.