Türkiye’nin en büyük tarım sitelerinden biri olan Tarımdanhaber Genel Yayın Yönetmeni-Tarım Yazarı Sadettin İnan, Konya ile ilgili bir köşe yazısı kaleme aldı. İnan, Konya’yı sallayan bir iddiaya imza attı.
‘CAN GÜVENLİĞİMİ TEHLİKEYE ATARAK YAZIYORUM’
İnan, Konya’nın Ereğli ilçesinde faaliyet gösteren bir tarım firmasının Karapınar’da usulsüzlüğe imza attığını öne sürdü. İnan, yazısına “Bu yazıyı, can güvenliğimi tehlikeye atma pahasına kaleme aldığımı en başta söyleyeyim. Konya’nın Karapınar ilçesinde yaşanan dev pancar kota skandalını duyuracağımızı açıklamıştık. O duyurudan sonra üzerime kurulan baskıyı anlatmam mümkün değil. Haber yapılmasın diye akla gelmedik yöntemler denendi. En son ‘Çiftçiyim’ diyerek birilerini örgütleyip beni arattırmaları, arka arkaya telefonlarla gözdağı vermeye çalışmaları ortaya dökülecek gerçeklerin birilerini çok rahatsız edeceğini gösteriyor. Zaten savcılığa gidip can güvenliğimin olmadığına dair başvuruyu da yapacağım” diyerek başladı.
‘AVANS ŞİRKETİN KASASINA GİTTİ’ İDDİASI!
İnan, yazısının devamında şu cümleleri kurdu: “Karapınar Türkiye’nin en önemli pancar üretim bölgelerinden biri. Burada yıllık yaklaşık 1 milyon 700 bin ton pancar ekiliyor. Bunun 860 bin tonu Ereğli Şeker Fabrikasına, 400 bin tonu Türkşeker'in izniyle Amasya, Alpullu ve Adapazarı fabrikalarına ekiliyor, 400 bin ton da tamamen kotasız, yani kayıt dışı ekim yapılıyor. Şimdi asıl skandal burada başlıyor. … isimli şirket, şubat ayında pancar ekim dönemi başlar başlamaz çiftçilerle sözleşme yapıyor. Dikkat edin: şeker fabrikası dışında hiçbir şirket böyle bir sözleşme yapamaz. Çünkü kota çiftçinin hakkıdır. Araya şirket giriyorsa, o kota artık ticarete konu edilmiş demektir. Bu da açıkça Şeker Kanunu’na aykırıdır. Eskiden dış bölgeye yapılan yani Adapazarı, Amasya ve Alpullu Şeker Fabrikalarına yapılan ekimlerde kota doğrudan çiftçiye veriliyordu. Yani çiftçi, pancarını fabrikaya satar, hakkını alırdı. Ama son iki yıldır sistem tamamen değiştirildi. Kotalar çiftçiye değil, şirketlere veriliyor. Ve bu şirketler, çiftçiye daha pancar ekim aşamasında köle gibi bağlayan sözleşmeler imzalatıyor. Çiftçi ile yapılan sözleşmede pancar alım fiyatı 2 bin 200 TL/ton. Devletin 2024 pancar alım fiyatı bile 2 bin 375 TL/tondu. Bu şirket 2025 fiyatını Şubat, Mart ayında 2 bin 200’e sabitliyor ve sözleşmede ‘devlet fiyatı açıkladıktan sonra aradaki fark ödenir’ diye bir ibare de bulunmuyor. Yani çiftçi, 3 bin 100 liradan vermesi gereken pancarını bu şirkete 2 bin 200 TL'den veriyor. Burada şu soru akla gelebilir; parasını ekim aşamasında yani şubat mart ayında peşin ödemişse bu fiyata ektirebilir diyebilirsiniz. Ancak öyle bir durum yok. Çiftçi herkes gibi pancarı teslim ettikten sonra ödemesini alacak. Fabrikalar çiftçiye avans ödemesi yapar. Yani çiftçi ekim için destek alır. Ama bu sistemde avans da doğrudan çiftçiye gitmiyor, şirketin kasasına giriyor.”
İNAN: KARAPINAR’DAN KAÇAK YOLLARLA TAŞINAN 10 BİNLERCE TON PANCAR VAR
Yazısına “Çifti isterse iki nakdi avans ödemesinin yapılabileceği belirtiliyor. Ancak çiftçiye yapılacak avans ödemesinin usul ve şartlarının fabrika tarafından değil de şirket tarafından belirleniyor olması, çiftçinin nasıl sömürüldüğünü ve gelirine el konulduğunu gözler önüne seriyor. Peki pancar üreticisinin en önemli gelir kalemlerinden biri olan küspe? Sözleşmede küspe hakkı ile ilgili hiçbir hüküm yok. Küspe hakkı da tamamen şirket tarafından gasp edilmiş durumda” ifadelerini de ekleyen Tarım Yazarı Sadettin İnan, bir de şunları belirtti: “Karapınar’dan; Adapazarı, Alpullu ve Amasya’ya 400 bin ton pancar ekimi yaptırılıyor. Bu kotanın büyük bölümü bahsettiğimiz şirketin kontrolünde, yani 250-300 bin ton olduğu tahmin ediliyor. Türkşeker 2025 pancar alım fiyatını kota tamamlama primi dahil 3 bin 100 TL olarak açıkladı. Şirket çiftçiden 2 bin 200’e alıyor. Nakliyenin büyük bir bölümünü fabrikalar karşılıyorlardır. Ama öyle olmadığını düşünelim, 400-500 liralık nakliye bedelinin bu şirket tarafından karşılandığını varsayalım. Bu durum da bile şirket, ton başına en az 400–500 lira para kazanıyor 250 bin ton x 400 TL = 100 milyon TL! Bu sadece en iyimser tahminle kotadan gelen para.Nakdi avans + küspe + gelirlerini de eklediğimizde, bu şirket bir ekim döneminde çiftçinin sırtından en az 200-300 milyon liralık bir gelir elde ediyor demektir. Resmi olan bu. Bir de Çorum Şeker Fabrikası’na Karapınar’dan kaçak yollarla taşınan on binlerce ton pancar var. Bu kaçak pancarın büyük bir bölümü yine bu şirket tarafından taşınıyor. Artık buradaki rantın boyutunu siz düşünün.”