2023 yılında yürürlüğe giren Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi, emekli olan kişi sayısında belirgin bir artışa neden oldu. 2022’de 9 milyon 499 bin olan yaşlılık aylığı bağlanan kişi sayısı, 2023’te 11 milyon 509 bine, 2024’te ise 12 milyon 28 bine yükseldi. Bu artış, EYT düzenlemesiyle sağlanan emeklilik haklarıyla doğrudan ilişkilidir. Ayrıca, dul ve yetim aylığı alanların sayısı 2022’de 4 milyon 108 bin iken, 2024’te 4 milyon 316 bine çıkmış olsa da, malullük ve vazife malullüğü aylığı alanlarda kayda değer bir artış yaşanmamıştır. Bu dönemdeki genel artış, daha çok yaşlılık aylığı bağlanan kişilerden kaynaklanmıştır.
EMEKLİ SAYISININ ARTIŞI İLE İLLERDEKİ DEMOGRAFİK DEĞİŞİKLİKLER:
SGK, illere göre aktif sigortalı çalışan sayısını ve emekli, dul ve yetim aylığı alanların sayısını yayımlamaktadır. 2022’de yalnızca Zonguldak ve Sinop illerinde emekli sayısı, aktif sigortalı sayısını geçiyordu. EYT düzenlemesinin ardından, 2023’te Bartın, Giresun, Çorum ve Balıkesir illeri de bu durumu yaşadı. 2024’te ise Artvin de bu iller arasına katıldı. Böylece emeklilerin aktif sigortalı sayısını geçtiği iller sayısı 7’ye ulaşmış oldu.
2024 yılı itibarıyla, bazı illerde emeklilerin aktif sigortalılara oranı daha da arttı. Örneğin, Balıkesir’de bu oran 1,01’den 1,02’ye, Giresun’da 1,07’den 1,09’a, Sinop’ta 1,17’den 1,20’ye, Zonguldak’ta 1,19’dan 1,21’e ve Bartın’da 1,08’den 1,10’a yükseldi. Bu artışlar, sosyal güvenlik sistemi üzerinde önemli etkiler yaratmaktadır.
KONYA ÖRNEĞİ TEHLİKEYİ GÖZLER ÖNÜNE SERDİ
Konya ilinde, 2024 yılı itibarıyla 403 bin 56 emekli bulunurken, aktif sigortalı çalışan sayısı ise 630 bin 677. Bu da, Konya'da emekli sayısının çalışan sayısına kıyasla hala daha düşük olduğunu gösteriyor. Ancak, Türkiye genelinde genç nüfus hızının yavaşlaması ve demografik değişiklikler dikkate alındığında, yakın gelecekte emekli sayısının, aktif çalışan sayısına yaklaşması hatta eşitlenmesi bekleniyor.
EMEKLİ VE ÇALIŞAN SAYISINDAKİ DENGE SORUNU
Uzmanlar, emekli sayısının çalışan sayısına yaklaşmasının veya eşitlenmesinin, ülkelerin ekonomik gelişimi ve sosyal güvenlik sistemlerinin sürdürülebilirliği açısından büyük tehlikeler doğurabileceğini belirtiyor. Genç nüfus oranının düşmesi ve çalışabilir nüfusun azalması, sosyal güvenlik sistemleri üzerinde ciddi baskılar yaratabilir ve ülkelerin ekonomik büyümesini olumsuz yönde etkileyebilir.