“Bir milletin başına böyle günlerde en ziyâde şiddetle belâ kesilen ruhları çürüklerdir.”
Yahyâ Kemal
Çürük kelimesi sözlüklerde “Bozulmuş, kötüleşmiş, gerçek hüviyetini kaybetmiş. Dayanaksız, morarma, bere, bâtıl, temelsiz” olarak tanımlanıyor. Mecazen ise; güvenilmeyen (adam).
“Çürük tahta çivi tutmaz” diye bir deyim var: Bozuk bir şeyi düzeltmek güçtür.
Çürüme ve çürüklük ise, mikropların etkisiyle bozulmuş olma durumu. Çeşitli dış sebeplere de dayandırılabilir bu hâl. Çürüme “tefessüh” etmek demek. Yâni çürüyüp dağılma, bozulma ve kokuşma. Tefessüh kelimesini biraz açarsak karşımıza “ar, utanma, mahcubiyet, ayıp, hayâ; hicâb, perde, örtü, gizlemek ve edeb; terbiye, güzel ahlâk” çıkar. Utanılacak şeylerden insanı koruyan meleke; edeb’tir. Edebiyat ve ondan bahseden ilim. Perde ise mecazen ırz, nâmus ve iffet demek. Perdelere örnek: Büyülü perde ekran, sinema perdesi ve gaflet perdesi.
Çürüme, bozulma ve kokuşma insanda başlamaya görsün…
Türkü sözünde olduğu gibi:
“Bir yiğit gurbete gitse/ Gör başına neler gelir.”
***
Toplum olarak sosyal bir çürüme ile karşı karşıyayız. Eğitimden ekonomiye, medyadan ticarete varıncaya kadar her sahada bir çürüme, bozulma ve kokuşma yaşanmakta. Kadın cinayetlerinden tutun küçük çocuklara taciz ve tecavüz olaylarına varıncaya kadar toplumun bu kadar tefessüh ettiği bir başka dönem yaşanmış mıdır?
Küçük kız çocuklarına taciz TBMM’nin mutfak kısmına kadar sirayet etmişse eğer varın gerisini siz düşünün. Bu terbiye ve ahlâkî normların ötesinde “içler acısı” menfur durumun yeni olmadığı ortaya çıkınca; konuşması gereken üst düzey zevatın suskunluğu ise, durumun vahâmeti açısından ilginç olduğu kadar düşündürücüdür de. Kültürel kimliğimizi kaybettiğimizden bu tarafa tam bir toplumsal çöküş yaşanıyor. Bunun adına siz ister medeniyet çöküşü, ister sistem çöküşü de diyebilirsiniz.
***
Medyadaki çürüme ise daha belirgin hâl aldı. Gazeteci Mehmet Akif’e isnat edilen suçlama ve iddialar yenilir ve yutulur cinsten şeyler değil. Hani bir söz vardır: “Bir adamın adı çıkacağına canı çıksın” diye. Bir başka deyişle ifade etmek gerekirse: “Kurt kocayınca itin maskarası olur: İnsanlar güçten, kuvvetten düşünce eski itibarlarını kaybederler ve alay konusu olurlar.” Ünlü ünsüz, anlı şanlı, kelli felli adamlar, partili evlerde nasıl çürüğe çıkıyor/çıkarılıyorlar? Bir kenara atılmak bu kadar kolay mı? Dürüst, mert, özü sözü doğru insanlar için o kadar zor ki. Örneğin ben, gazetecilik hayatım boyunca Türk Medyasının ve “gazeteci milletinin” bu kadar içler acısı bir duruma düştüğü veya Türk Lirası’nın bu kadar çürüğe çıktığı bir dönem hatırlamıyorum. Resmî, yarı resmî veya hususi olsun her kuruma yönelik güven kaybının bu kadar hızlı seyrettiği bir devir de görmedim. Beni içten içe kemiren bir dert var. Çürük çarık adamların siyaset müessesini doldurması, siyasi hizip tarlalarının sürülmesi, medyada üst düzey görevlerde yer almaları, liyakat ve ehliyetin yerini sadakat ve başka normların doldurması hiç de hoş bir durum değil.
“Kurt dumanlı (puslu) havayı sever” atasözü, sanki bu günler için söylenmiş. Gizli ve kötü niyetli olanlar karışık durumları fırsat yakalama bakımından böyle zamanları demek ki uygun buluyorlar. Gücü (para ve medyayı) elinde bulunduranlar makam ve mevkilerini korumak adına her şeyi mubah görüyorlarsa; Türk medyası “üç maymunu” oynamaya devam ediyorsa; kelin ayıbını ancak takke örter.
Peki takke düşünce ne olur?..
“Balık baştan kokar” diye bir atasözü var.
“Et (balık) kokarsa tuzlarlar, ya tuz kokarsa ne yaparlar?”
Geldiğimiz durum bundan ibaret.
Bu devran, bu sistem, bu düzen böyle sürmez.
Memleket “fukara mezarlığı”na döndü!
Ortalık “çürük para”larla doldu!
İçi dışı bir insanlar nerde?
Mevlâna Celâleddîn Rûmî, yüzyıllar ötesinden bakın nasıl mesaj veriyor:
”Nice insanlar gördüm, üzerinde elbisesi yok.
Nice elbiseler gördüm, içinde insan yok.”
Mustafa Balkan
Gazeteci – Yazar
16 Aralık 2025, Karatay