Tarım ve Orman Bakanlığı, geçtiğimiz yıl 8,25 TL olarak açıkladığı buğday alım fiyatını bu yıl 9,25 TL'ye yükseltilmişti. Ancak çiftçiler, bu fiyatın yetersiz olduğunu ve en az 15 TL seviyesinde bir fiyat beklentisi içinde olduklarını ifade ediyor. Hasat öncesinde tonu ortalama 9 bin TL'den işlem gören birinci sınıf ekmeklik buğday, bugün 14 bin 810 TL'yi görerek 2025 yılının rekorunu kırdı. Bu fiyat artışı, hasat döneminde ürününü satan çiftçiler için hayal kırıklığına yol açtı.
ÇİFTÇİLER FİYAT BEKLENTİLERİNİ KARŞILAYAMADI
Türkiye'de 2023 yılında yaklaşık 22 milyon ton buğday hasat edilmişti ve 2024'te de üretimin aynı düzeyde olması bekleniyordu. Milyonlarca çiftçi, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından açıklanacak buğday alım fiyatını merakla bekliyordu. İyimser tahminlerde bulunanlar, kilo başına 15 TL'yi umarken, fiyatlar 9.25 TL seviyesinde kaldı. Çiftçi Kayıt Sistemi'nde (ÇKS) yer alan çiftçilere ton başına 1750 TL prim desteği verilmesiyle, ekmeklik buğday için aslında kilogram başına 11 TL ödenmiş oldu. Ancak, bu fiyat çiftçiler için hayal kırıklığına neden oldu.
MASA BAŞINDA HESAP YAPILIYOR
Karatay Ziraat Odası Başkanı Rıfat Kavuneker, hükümetin buğday fiyatlarını belirlerken sahadaki gerçek maliyetleri göz ardı ettiğini belirterek, bu durumun çiftçilerin mağduriyetine yol açtığını vurguladı. Kavuneker, "Tarım ve Orman Bakanlığı masa başında maliyet hesabı yapıyor, ancak gerçek maliyetler sahada yaşanıyor. Piyasada buğday fiyatları 13-15 TL seviyelerine kadar çıkarken, çiftçiye açıklanan 9.25 TL'lik alım fiyatı, bu gerçek maliyetleri karşılamıyor," dedi. Bu fiyatların, çiftçilerin üretim maliyetlerini karşılamaktan uzak olduğunu ve birçok üreticinin zarar etmesine neden olduğunu ifade etti. Kavuneker, hükümetin belirlediği fiyat politikalarının çiftçilerin ihtiyaçlarına göre yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini söyledi. "Buğday fiyatlarının belirlenmesinde çiftçilerle istişare yapılmalı ve sahadaki gerçek koşullar göz önüne alınmalıdır. Şu anda, sahada üretim yapan çiftçinin maliyetleri her geçen gün artarken, açıklanan fiyatlar bu artışı karşılamıyor. Bunun sonucunda, çiftçiler zarar ediyor ve üretim yapamama noktasına geliyor," diye konuştu. Kavuneker, tarım politikalarının daha etkili olabilmesi için, üretici temsilcilerinin de süreçlere dahil edilmesi gerektiğini belirterek, "Maliyetler sadece masa başında hesaplanarak belirlenemez. Çiftçilerle doğrudan görüşülmeli ve gerçekçi fiyatlar belirlenmelidir. Çiftçiler zarar etmeye devam ederse, üretim yapmak giderek daha zor hale gelir. Bu yüzden hükümetin, fiyat politikalarını çiftçi odaklı bir şekilde yeniden düzenlemesi gerekiyor" şeklinde konuştu.
BUĞDAY SATIŞLARI VE DIŞA BAĞIMLILIK
Kavuneker, TMO’nun buğday satışlarına ilişkin de önemli eleştirilerde bulundu. Türkiye'nin buğday üretiminin büyük kısmını iç piyasada tükettiğini belirten Kavuneker, "Devletin ticaretine karışmıyoruz ama buğdayın yurt dışına satılması, çiftçiyi daha da mağdur ediyor. Eğer yerli üretici, buğdayını satamıyorsa ve dışa satış yapılıyorsa, bu durum çiftçiyi zor durumda bırakıyor" dedi. Kavuneker, TMO'nun iç piyasadaki fiyat artışlarını denetlemek ve çiftçiyi korumak yerine dışarıya satış yapmasının, piyasadaki fiyatların daha da yükselmesine neden olduğunu belirtti. "Buğday şu anda 15 TL seviyelerine kadar yükseldi. Bu artış, ekmek fiyatlarını doğrudan etkiliyor ve özellikle dar gelirli kesimler için büyük bir yük oluşturuyor. Ekmeğe yapılan zammı, dar gelirli vatandaşlar için başlı başına bir sorundur. Hükümetin bu konuda daha dikkatli olması ve iç piyasayı korumak adına gerekli tedbirleri alması gerekiyor" dedi.
TEMEL GIDA ÜRÜNLERİNDEKİ FİYATLARA MÜDAHALE EDİLMELİ
Karatay Ziraat Odası Başkanı Rıfat Kavuneker, son yıllarda gıda fiyatlarının hızla arttığını ve bunun özellikle dar gelirli vatandaşlar için ciddi bir sorun teşkil ettiğini belirtti. Kavuneker, ekmek ve temel gıda maddelerinin fiyatlarındaki artışın, düşük gelirli ve sabit gelirli emekliler için hayatı daha da zorlaştırdığını ifade etti. "Ekmeğe yapılan zammı, dar gelirli ve sabit gelirli emekliler nasıl karşılayacak? Temel gıda ürünlerinin fiyatları hızla artarken, bu artışları sabit gelirle geçinen vatandaşlar karşılayamıyor. Hükümetin, ekmek, patates, kuru fasulye, nohut gibi temel gıda ürünlerine müdahale ederek, bu fiyatları makul seviyelerde tutması gerekiyor" dedi. Kavuneker, gıda fiyatlarındaki yüksek artışın sadece çiftçileri değil, aynı zamanda tüketicileri de olumsuz etkilediğini belirtti. Kavuneker, "Gıda enflasyonunun, özellikle dar gelirli kesim üzerinde ciddi bir baskı oluşturduğunu unutmamalıyız. Bu vatandaşlar, temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor ve fiyatlar daha da yükseldikçe durumları daha da kötüleşecek" diyerek, bu sorunun çözülmesi için acil bir müdahale çağrısında bulundu.
ÇİFTÇİNİN ZARARINI ARACILAR KAZANIYOR
Kavuneker, ekmeğe yapılan zammı da eleştirdi. Başkan Kavuneker, "Türkiye’de buğday fiyatı yüzde 12 zam alırken, ekmeğe yüzde 27 zam yapıldı. Bu durum, çiftçiye verilen fiyatla çelişiyor. Fiyatlar artırılırken, aracıların kazancı da artıyor. Çiftçi ise mağdur oluyor” ifadelerini kullandı. Çiftçilerin, üretim süreçlerinde yüksek maliyetlerle karşı karşıya kaldığını belirten Kavuneker, gübre ve mazot fiyatlarının arttığını, devlet desteklerinin ise yetersiz kaldığını söyledi.
GÜBRE FİYATLARI ÇİFTÇİNİN BELİNİ BÜKÜYOR
Gübre fiyatlarının geçen yıl 14 TL civarındayken, şu anda 18 TL'ye yükseldiğini belirten Kavuneker, bu artışın çiftçiler üzerindeki olumsuz etkilerini vurguladı. "Gübre fiyatları, çiftçilerin üretim maliyetlerini artıran önemli bir kalem. Bu fiyat artışı, üreticilerin daha fazla borçlanmasına yol açıyor. Çiftçiler, artan maliyetlerle birlikte hala zarar ediyor" dedi. Kavuneker, bu artışların çiftçilerin üretim yapma kararlılıklarını zayıflattığını ve tarımsal üretimin sürdürülebilirliğini tehdit ettiğini belirtti.