10 yıl önce tek bir 200 TL'lik banknotla alınabilen bir ürün sepeti için bugün 12 tane 200 TL'lik banknotun yetmemesi, ekonomideki kötü gidişatı ve yaşanan fakirleşmeyi gözler önüne seriyor. Bu durum, "500 ve 1000 TL'lik yeni banknotlar basılmalı mı?" tartışmasını yeniden alevlendirdi.
10 YIL ÖNCEKİ 200 TL, BUGÜN 2400 TL'DEN DEĞERLİ
Alım gücündeki dramatik düşüşü en net gösteren verilerden biri, 10 yıllık karşılaştırma oldu. Haziran 2015'te tek bir 200 TL ile alınabilen aynı ürünleri bugün alabilmek için 2.400 TL'den (12 adet 200'lük banknot) daha fazla para ödemek gerekiyor. Bu erime, 5, 10 ve 20 TL gibi küçük küpürlü banknotları neredeyse bozuk para haline getirirken, cüzdanlardaki en büyük para olan 200 TL'nin hükmünü de ortadan kaldırdı.
TEDAVÜLDEKİ PARANIN %85'İ 200 TL'LİK BANKNOT
Merkez Bankası verileri de bu acı tabloyu doğruluyor. 10 yıl önce dolaşımdaki tüm paralar içinde %28 olan 200 TL'lik banknotların payı, bugün %85'i aşmış durumda. Uzman Emre Şirin, bu durumu, "Bu tablo fakirleştiğimizin göstergesidir. 5,10,20,50 ve 100 liranın hükmü kalmadı. Ekonomi politikaları 200 TL'yi %85 kullanılır hale getirdi," sözleriyle yorumladı. Artan nakit ihtiyacı nedeniyle bazı bankaların ATM'lerden para çekme limitini 50 bin TL'ye kadar çıkarması da bu durumun bir başka kanıtı oldu.
YENİ BANKNOT TARTIŞMASI: NEDEN 500 VE 1000 TL ÇIKMIYOR?
Peki, piyasanın bu kadar ihtiyacı varken neden 500 veya 1000 TL'lik yeni banknotlar basılmıyor? Uzman Emre Şirin, bunun iki temel nedeni olabileceğini belirtiyor:
Enflasyon Algısını Yönetmek: Hükümetin, daha yüksek küpürlü para basarak enflasyonun geldiği noktayı resmi olarak kabul etmekten kaçınıyor olabileceği.
Kayıt Dışı Ekonomiyi Önlemek: Yüksek meblağlı nakit taşımayı zorlaştırarak insanları dijital ve resmi kanallara (banka transferi, kredi kartı vb.) yönlendirmek ve böylece vergi kayıplarının önüne geçmek.