Rusya ikinci bir soğuk savaş dönemine girdi

İBRAHİM BÜYÜKEKEN'İN RUSYA İZLENİMLERİ

Türkiye ve Rusya arasındaki diplomatik ilişkilerde gelgitli dönem devam ediyor. 2015 yılındaki uçak krizine kadar iki ülke arasındaki ilişkiler zirve yaptı. Rusya, Türk vatandaşlarına vizeleri kaldırmış, iki ülke arasındaki siyasi ve ticari ilişkiler tarihin en parlak dönemini yaşamıştı. 2015 yılının Kasım ayında yaşanan uçak krizinin ardından Rusya ve Türkiye ilişkileri tarihin en kötü dönemini yaşadı. 2016 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya ziyareti ile iki ülke arasında yeni bir beyaz sayfa açıldı.  Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov'un suikast sonucu öldürülmesi ve Suriye'de yaşanan iç savaş da iki ülke arasındaki ilişkileri bozmadı. Rusya ve Ukrayna arasında Şubat ayında başlayan çatışmalar da iki ülke arasındaki ilişkileri ciddi anlamda etkiledi. Türkiye, Rusya'ya yönelik ambargolara destek vermeyerek, Batı dünyasının baskılarına boyun eğmedi. 

ENERJİ VE SAVUNMA DEVİ BİR ÜLKE

Yüzölçümüyle dünyanın en büyük ülkesi olan Rusya, zengin doğalgaz yatakları, kömür madenleri, petrolü ve uçsuz bucaksız ormanlarıyla enerji ve savunma devi bir ülke. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından dünyaya açılan Rusya, Ukrayna'da yaşanan savaşla birlikte yeniden içine kapanmaya başladı. Birçok Avrupa ülkesinin ekonomik ve siyasi ambargosuna maruz kalan Rusya, Türkiye ile dünyaya açılmaya devam ediyor. Merhaba Gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü İbrahim Büyükeken'in Rusya'nın Ekaterinburg ve Kazan şehirlerine yaptığı ziyaretler ve  izlenimlerini sizlerle  paylaşıyoruz.

FOTOĞRAFLAR İÇİN TIKLAYIN

Rusya Federasyonu'nun Ural bölgesinde bulunan Ekaterinburg şehrine varmamıza kısa bir süre kala uçakta verilen migrasyon kartlarını doldurduk. Pasaport kontrolünde polislerinin sorularının ardından Rusya'nın 3. büyük şehri Ekaterinburg'a ayak bastık. Rusya'ya vizelerin kalkması ziyaretleri de artırmış durumda. Ekaterinburg şehrine girer girmez eski Sovyet evleri, yüksek katlı apartmanlar ve bozuk yollar karşıladı bizi. İlk anda bozuk yollara çok şaşırdım. Rus arkadaşım Kiril Platnikov, Rusya'da yollarının durumun genelde böyle olduğunu belirterek, "Rusya'ya hoşgeldin" dedi.

DÜNYANIN EN GENİŞ ÜLKESİ

Doğu Avrupa ile kuzey Asya'ya yayılmış ve 17 milyon 75 bin 400 kilometrekarelik yüzölçümlük topraklarıyla dünyanın en geniş ülkesidir. 145 milyonluk nüfusuyla ise sıralamada sekizinci sırada. Rusya Federasyonu toprakları 11 zaman dilimi boyunca uzanır. Bu kadar farklı zaman dilimine yayılabilmiş tek ülkedir. Bunun nedeni diğer ülkelere göre toprak yüzölçümünün fazla olmasıdır. Bu yüzden zaman dilimleri uzantısı 11 dilimdir. Rusya ; dünyanın en geniş topraklarına sahip ülkesi olmasına rağmen topraklarının yüzde 72'si boş. En yüksek yeri ise 5630 m yüksekliğindeki Elbrus (El-Iruz) Dağıdır. En önemli nehirleri Volga ve Don nehirleridir. Büyük şehirler genel nehir kıyılarında bulunuyor. Rusya'da Hıristiyanlık, İslam en yaygın din.

İSMİNİ KATERİNA'DAN ALMIŞ ŞEHİR

Ekaterinburg kimilerine göre Rusya'nın en büyük 3. kimine göre en büyük 4. büyük şehri Ekaterinburg, bir sanayi ve  endüstri şehri. Rus Çariçesi II. Katerina tarafından kurulan bir şehir olan Ekaterinburg, 300 yıllık bir maziye sahip. Sovyetler dönemindeki adı Sverdlovsk olan Ekaterinburg, uzun yıllar boyunca bölge sınırları içinde yapılan-çoğu askeri teknolojiyi geliştirmeye yönelik- üst düzey bilimsel araştırmalar nedeniyle yabancılara kapalıymış. Ekaterinburg'a bağlı birkaç küçük şehir ve kasabaya yabancıların girmesi yine aynı sebeplerden dolayı halen yasakmış.

Şu anda ise Ekaterinburg, hızla büyüyen ekonomisi ve nüfusu ile Moskova ve St. Petersburg'dan sonra yabancı yatırımcıları en çok çeken şehirlerden biri. Şehirde çok sayıda Türklere ait inşaat firmaları bulunuyor. Uçak krizinin ardından Türk firmalarına ve Türk işçilerine Rusya'da çalışma yasağı getirilmişti. Rusya tam bu yasağı kaldırmaya hazırlanırken, Büyükelçi Andrey Karlov cinayeti gerçekleşti. Suriye'de yaşanan gelişmeler ve Ukrayna'da başlayan savaş Türk-Rus ilişkilerini olumsuz yönde etkilemedi. Zaman zaman gerilimli ilişkiler yaşansa da iki ülke ilişkilerinde karşılıkla menfaatlerini ön plana çıkarıyor.

BORİS YELTSİN'İN MEMLEKETİ

Rusya'nın üçüncü büyük şehri Ekaterinburg şehri coğrafi anlamda da Avrupa ve Asya'nın sınırlarının kesiştiği şehir. Bu durum Ekaterinburg halkı arasında esprilere de konu oluyor. Şehre 20 kilometre mesafede Avrupa ve Asya yazılı bir anıt mevcut. Yeni evlenen çiftler burada dilek tutuyor. Ekaterinburg şehri Rusya'nın ilk devlet başkanı olan Boris Yeltsin'in de doğup büyüdüğü şehir. Şehirde Boris Yeltsin'in heykeli bulunuyor.  Şehrin en büyük meydanında Komunist devrimin lideri Lenin'in dev heykeli bulunuyor.  Rus gençler heykelin önünde buluşuyor. 1905 Meydanı'nda bulunan bu dev heykelin tam karşısında Ural Parlamentosu bulunuyor. 1950 yılında yapılan bu bina estetik açısından oldukça ihtişamlı bir bina. Ekaterinburg'da eski Rus evlerini görmek mümkün değil. Birçoğu yıkılmış. Eski Rus mimarisini yansıtan evlerden çok azı hala ayakta.  Şehirde bulunan Sevastianov'un Sarayı ise Rus mimarisinin en güzel örneklerinden biri. 19. yüzyıldan kalma bu nadide ev geçtiğimiz yıllarda restore edilmiş. Zengin bir iş adamına ait olan bu saray artık müze olarak kullanılıyor. Yekaterinburg'u kuş bakışı izlemek istiyorsanız şehrin en yüksek katlı oteline gitmeniz mümkün. 250 Ruble karşılığında 52. kata çıkarak, Ekaterinburg'u kuş bakışı izleyebiliyorsunuz. Pazarlarda Rusların geleneksel oyuncağı olan matruşka satılıyor. El yapımı matruşkalar fabrika ürünlerine göre daha pahalı.

DÜNYANIN EN EĞİTİMLİ ÜLKESİ

Ekaterinburg'un en büyük meydanı olan 1905 Meydanı'nın önünden dev bir nehir geçiyor. Nehrin üzerinde jet-skiyle turlar yapılıyor. Nehir temiz olmadığı için yüzülmüyor. Fakat şehre ayrı bir güzellik katıyor. Şehir merkezinde çok sayıda üniversite de bulunuyor. Ural Üniversitesi en meşhurları arasında. Rus halkı dünyanın en eğitimli halkları arasında. Rus gençler kitap okumayı seviyor. Yeni nesil gençler yabancı dil öğrenmeye meraklı. Ekaterinburg caddelerinde gezerken, mezuniyet çıkışı öğrencilerle karşılaştık. Onların fotoğraflarını çektim. Rus öğrenciler bir Türk gazetecinin fotoğrafının çekilmesinden oldukça mutlu oldular. Rus halkı genel itibariyle sıcakkanlı ve misafirperver. Rusya ne kadar soğuk olsa da Ural bölgesinin halkı gayet kibar ve yardımsever.

HANTAL BÜROKRASİ VE TRAFİK EN BÜYÜK SORUN

Rusya'da günlük hayat Türkiye'de ve diğer Avrupa ülkelerinden çok farklı. Rusya'daki en büyük sorunların başında hantal bürokrasi, pahalılık, trafik gibi sorunlar geliyor. Halk özellikle Sovyetler döneminden kalma devlet memurlarının yavaşlığı Rus halkının en büyük sıkıntısı. Rusya'daki bürokrasi Türkiye'deki 90'lı yılları hatırlatıyor. Trafik ise Türkiye'den daha kötü. Sürekli kazalar yaşanıyor.  Rusya'da petrol Türkiye'ye göre çok ucuz ve hesaplı. Rus halkı bu konuda çok şanslı. Fakat sebze, meyve fiyatları el yakıyor. Rusya pazarındaki ürünlerin büyük bir kısmı ihraç. Türk ürünleri eskisi kadar Rus pazarına giremiyor. Nedeni ise zirai ilaç kalıntıları.

KRİZ RUS EKONOMİSİNİ VURDU

Rusya'da halk 200-300 Avro maaşla geçinmeye çalışıyor. Rusya'nın Kırım'ı ilhakı ve Ukrayna'daki iç savaşın ardından ambargoya uğraması ekonomiyi olumsuz etkilemiş. Türkiye ile yaşanan kriz de Rus ekonomisini olumsuz yönde etkiledi. Rusya'da yaş sebze ve meyve fiyatları son 1 yılda rekor oranda arttı. Rusya'da halk genel itibariyle hayat standartlarından memnun değil.  2014 yılının Kasım ayından bu yana ekonomik kriz yaşayan Rusya, krizi yenmeye başlamış. Bunun en önemli nedeni ise enerjiden gelen para. Halkın yüzde 80'i fakirlik sınırı altında yaşıyor. Yüzde 20'lik kesim ise oldukça zengin. Devlet parayı halk için harcamıyor. Rusya'da sağlık sistemi çok geri kalmış. Eğitimde ise aynı durum söz konusu değil. Rusya'da bugünlerde en çok konuşulan konu ise ekonomik kriz ve Ukrayna'daki iç savaş. Halk ise ekonomi ne kadar kötü olursa olsun Putin ve Medvedev ikilisinin arkasında durmaya devam ediyor. Ülkede Putin'e karşı büyük bir sempati var. Ruslara göre Putin, yeni bir Rus Çarı. Mağazalarda Putin'in resimleri ve t-shirtleri satılıyor.

TÜRKİYE TATİL İÇİN HALA POPÜLER BİR ÜLKE

Türkiye ve Rusya arasında yaşanan sorunlara rağmen Türkiye hala tatil için çok popüler bir ülke. Önceki yıllarda caddelerde Türk bayraklı t-shirtler ve şapkalar giyen gençlere rastlamak mümkündü. Ruslar, Türkiye'yi özellikle tatil için tercih ediyor. Ruslar arasında Türkçe öğrenenlerin sayısı da sürekli artıyor. Türklerle Ruslar arasında evliklerin sayısı da sürekli artıyor. Vizelerin kalkmasının ardından Türkiye'den de Rusya'ya ziyaretçi sayısında ciddi bir artış olmuştu. Fakat Rusya uçak krizinin ardından Türk vatandaşlarına yeniden vize uygulamasına geçti. Hatta hizmet pasaportlarına bile vize zorunluluğu getirildi. Türk İnşaat şirketleri Rus pazarında oldukça etkiliydi. Rus yetkililer, siyasi ve ekonomik ilişkilerin gelişmesini, Kırım, Ukrayna ve Suriye meseleleri ilişkilerin bozulmasını istemiyor.  Farklı milletlerin, dinlerin, dillerin ve kültürlerin bir arada yaşadığı Rusya'da İslam dinine ilgi de artmaya devam ediyor. Rus gençler arasında İslam dinini kabul edenlerin sayısı artıyor. 30 milyon Müslüman nüfusa sahip olan Rusya'da Tatarlar, Başkırtlar, Çeçenler,  Tacikler, Özbekler, Azeriler dinlerini rahatça yaşayabiliyor.  Rusya'nın Ekaterinburg ve Kazan şehirlerindeki 8 günlük seyahatim  oldukça verimli geçti. Rusya çok büyük bir gezimi özetleyerek, yazdım. Kril Pilotnikov, Roman Boradin gibi Rus arkadaşlarımın yanı sıra Rüstem Hüseyinov isimli Tatar arkadaşıma da yardımlarından dolayı teşekkür ediyorum.

SON RUS ÇARI 2.NİKOLAY VE AİLESİNİN DRAMI

17 Ekim 1917'de Rusya'da yaşanan sosyalist devrimin en büyük kurbanı Çar 2. Nikolay ve ailesi oldu.  Rusya'da 1917 yılında Bolşevik Devrimi'ni gerçekleştiren Lenin'in talimatı ile eski Rus hanedanı Romanovlar'ın son çarı 2. Nikolay ve ailesi Yekaterinburg şehrinde bir binanın bodrum katında kurşuna dizilerek öldürülmüştü. Çar ve ailesi komunistler tarafından Rusya'nın Ekaterinburg şehrinde infaz edildikten sonra Ganina Yama diye anılan bölgede yakıldı. Olaydan yıllar sonra 1970'lı yıllarda Çar ve ailesine ait kemikler bulundu ve bu kemikler uzun süren DNA testlerinin ardından Moskova'ya taşındı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Çar 2. Nikolay ve ailesine iade-i itibar yapıldı. Ekaterinburg şehrinde Çar 2. Nikolay ve ailesinin katledildiği yere dev bir kilise yapıldı. Kilisenin etrafına Çar ve ailesinin resimleri sergileniyor. Ganina Yama bölgesinde ise Çar ve ailesi adına ağaçlardan kilise ve manastırlar yapıldı. Ruslar burayı sürekli ziyaret ediyor.

MEDVEDEV VE ÇAR 2.NİKOLAY MÜTHİŞ BENZERLİĞİ

Ganina Yama'nın içerisindeki müzede Çar ve ailesine ait resimler ve bazı özel eşyalar bulunuyor. Ruslar için burası çok önemli bir yer. Moskova'dan ve Rusya'nın diğer şehirlerden  buraya çok sayıda ziyaretçi geliyor.  Rusya'nın yeni ve eski yöneticileri arasında en çok benzerlik Devlet Başkanı Dmitri Medvedev ile Rusya'nın öldürülen son çarı 2. Nikolay arasında bulundu. 43 yaşında Kremlin'e oturan Medvedev 26 yaşında Çar olan Nikolay'dan sonra Rusya'nın en genç lideri olarak biliniyor. Rusya'da internette dolaşan Medvedev ile Nikolay 2.'nin yer aldığı kolaj iki liderin benzerliğine dikkat çekiyor. Resimlerde bıyık ve sakalın dışında Medvedev ile Nikolay 2.'nin bakışların bile benzediği görülüyor. Son Rus Çarı 2. Nikolay ve ailesine ait kemikler ise Moskova'da koruma altına alınmış. Çar 2. Nikolay 2000 yılında Rus Ortodoks Kilisesi tarafından aziz ilan edildi. 2008 yılında, Rusya Yüksek Mahkemesi Çar ailesinin öldürülmesinin haksız siyasi baskılar sonucu olduğuna, dolaysıyla siyasi cinayete kurban gittiklerine karar verdi ve itibarlarının iade edilmesini kararlaştırdı

RUSYA'DA YAŞANAN MAFYA SAVAŞLARI

Sovyetler Birliği'nin yıkılmasının ardından ortaya çıkan ve 1990’lı yıllarda dünyada kendinden söz ettiren Rus mafyaları ve aralarındaki kanlı savaşlardan geriye görkemli bir o kadar ürkütücü dev mezar taşları kaldı 1990'lı yıllarda Rusya'da yaşanan mafya savaşları iç savaşı aratmadı. Çok sayıda mafya üyesi çatışmalarda hayatını kaybetti. Mafya savaşlarından geriye dev anıt mezarlar kaldı. Mafya savaşları zaman Avrupa'ya hatta Türkiye'ye bile sıçradı. Rus mafyasının ünü Türk dizilerine bile konu oldu. Rusya'daki en güçlü mafyaya ise Çeçenler ve Gürcüler sahip. Özellikle Gürcü mafyası acımasızlığıyla Rusya'da korku salmış durumda. Mafya üyelerinin büyük bir kısmı çatışmalarda öldürülürken, mafya babaları ise hapishanelerde infaz edilmiş.

Özellikle Rusya'nın Ural bölgesi mafyanın anavatanı olarak kayıtlara geçmişti. Uralmaş Rusya'nın en büyük mafyası. Mafya hesaplaşmalarında ölen mafya liderlerine ve üyelerine yapılan dev anıt mezar taşları akıllara ziyan.  Ekaterinburg şehrindeki mezarlıkta bulunan mafya liderlerinin mezarları 24 saat kamera ile gözetim altında. Ürkütücü mezar taşları Rus mafyasının kendine has bir kültür geliştirdiğinin adeta anıtsal kanıtları. Bu pahalı ve görkemli mezar taşlarını hangi maksatla yaptırdıkları bilinmiyor.  Ölenlerin hatıralarına saygı ya da bir meydan okuma aracı olabilme ihtimali yüksek.

RUSYA'DA MAFYA SAVAŞLARI SÜRÜYOR

Rus gangesterlerin mezar taşlarında görkemli övgüler de yer alıyor. Bazı mafya liderlerinin mezar taşları ise otomobilleriyle süslenmiş. Mezarlar ise oldukça bakımlı. Sürekli çiçeklerle süslenen bu sıradışı mezar taşlarının dünyada bir örneği Ukrayna'da görmek mümkün. 1990'lı yıllarda yaşanan mafya savaşları geçtiğimiz yıllarda yeniden hortlamıştı. Rusya'da mafya oluşumları derin devlet tarafından el altından desteklendiği için bu tür yasadışı oluşumların önüne de geçilemiyor.

RUSYA BÜYÜK ZAFER'İN 75. YILINI KUTLADI

Eski Sovyetler Birliği'nin 2. Dünya Savaşı'nda Hitler Almanyası'na karşı kazandığı tarihi zaferin 75. yıldönümü, Rusya'da en büyük bayram olarak coşkuyla kutlanmaya devam ediyor. Rusya'da yollar, caddeler, evler, arabalar, AVM'ler 75. yıl kutlamalarına özel hazırlanmış sembollerle donatılmış. “Büyük Zaferin kutlu olsun” yazılarını her yerde görmek mümkün. Rus halkı oldukça milliyetçi ve vatansever. 9 Mayıs'ta yapılan kutlamalar ise oldukça coşkulu geçmiş. Rusya askeri araçlarla ve son model silahlarla yaptığı gövde gösterisiyle Batı dünyasına gözdağı vermeyi de ihmal etmedi. Törenlerde İkinci Dünya Savaşı'nda savaşan gazilere ise büyük ilgi gösteriliyor.

RUS HALKI MİLLİYETÇİ VE VATANSEVER

Kırım'ın ilhak edilmesi ve Ukrayna'da yaşanan savaş yüzünden ambargoya maruz kalan ve büyük bir ekonomik kriz yaşayan Rusya, milliyetçi duygularla halkı ayakta tutmayla çalışıyor. Her yıl Rusya'da, 9 Mayıs 1945 yılında Berlin'de Almanya'nın koşulsuz teslim oluşunu sağlayan kararnameyi imzalandığı ve Büyük Vatan Savaşı'nın sona erdiği gün olarak kutlanan Zafer Bayramı bu yıl da başta Kızıl Meydan'da olmak üzere bütün Rusya'da coşkulu törenlerle kutlanıyor.

Ekaterinburg şehrinde bulunan askeri müzede ise 1940-1990 yılları arasında kullanılan tanklar, toplar, savaş uçakları, savaş gemileri, uçaksavarlar ve helikopterler sergileniyor. Özellikle okullardan öğrenciler buraya getiriliyor ve gezdiriliyor. Rus halkı çocuklarını daha küçük yaşlardan milliyetçi ve vatansever duygularla yetiştirmeye büyük özen gösteriyor.