Kriz ‘TIR'manıyor!

Son günlerde Suriye’nin kuzeyinde Türkiye ile Rusya arasında yaşanan ve bir Rus savaş uçağının düşürülmesiyle doruğa varan kriz giderek büyüyor. Türk hava sahasını ihlal eden bir Rus savaş uçağının Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)'ya ait iki F-16 uçağı tarafından angajman kuralları gereğince düşürülmesi iki ülke arasındaki ilişkileri de olumsuz yönde etkiledi.  Uçak düşürülmesi olayından sonra Rusya ve Türkiye arasındaki ikili ilişkiler askıya alındı. Batılı ülkeler Türkiye'ye destek veriyor. Rusya ise Türkiye'ye yönelik sert açıklamalarda bulunuyor. Rusya, "Türkiye bizi arkamızdan bıçakladı, Türkiye terör örgütlerine açık destek veriyor" şeklinde açıklamalar yapıyor. Rus yetkililer vatandaşlarına "Türkiye'ye gitmeyin, boykot edin" çağrılarında bulunuyor. Rusya, sözde Ermeni soykırımı meselesini yeniden gündemine aldı. Enerji anlaşmalarının da bir süre askıya alınması gündemde. İlişkilerin bozulmasından Türkiye'nin ihracatı da etkilendi. İlişkilerin bozulması turizmcileri de endişelendirdiyor. Türkiye doğalgaz ihtiyacının önemli bir kısmını Rusya'dan karşılıyor.  Herhangi bir doğalgaz kesintisinin yaşanmayacağı öngörülüyor. Öte yandan Esad güçleriyle birlikte Rus uçakları Suriye'nin bazı bölgelerine bomba yağdırıyor. Bombalar sivil halka da zarar veriyor. Suriye'de hava operasyonlarına devam eden Rusya'ya ait savaş uçakları yardım TIR'larını bile vurdu.

TÜRKİYE UÇAK OLAYINDA HAKLI

Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi  Doç. Dr. Arif Behiç Özcan, Türkiye ile Rusya arasında yaşanan krizi değerlendirdi. Özcan, "Rusya, Suriye'de terör örgütlerine karşı askeri müdaheleler yapıyor. NATO ve ABD bu müdaheleleri ilk etapta istemedi. Büyük güçler anlaşma yapmak istediler. Ama olmadı. ABD'nin uçakları da bölgede. 14 farklı ülkenin uçağı operasyon halinde. Ülkeler sürekli müdahele yapıyor. Ülkeler birbiriyle anlaşamıyor. Sürtüşmeler sık sık oluyor. Rusya ve Türkiye ilişkileri uzun süredir bozulmuştu. Suriye sınırında Rusya'nın uçağı angajman kuralları gereğince düşürüldü. Türkiye haklı olarak düşürdü. Rus uçağı Türkiye'nin hava sahasını zorladı. Rusya dışındaki bütün dünya ülkeleri hava sahası ihlali yapıldığı noktasında hemfikir. Türkiye görüntüleri ve ses kayıtlarını yayınladı. Uyarılar yapılmış, ama Rus pilotlar uyarıları dikkate almamış" diye konuştu.

TÜRKİYE'YE KARŞI KAMPANYALAR VAR

Rusya'nın dünyayı kandırmaya çalıştığını, ilkel ve diplomatik temayüllere aykırı hareket ettiğini belirten Doç. Dr. Özcan, şunları söyledi: Rus yetkilileri kazanımları ortadan kaldıracak açıklamalar yapıyor. Gelişmeleri takip ediyoruz. Rusya Ermeni Sorunu'nu yeniden gündeme taşıdı. Ülkede Ermeni Soykırımı'nı yok sayanlar cezalandırılacak. Rusların tatil için Türkiye'ye gelmesini engelleyici açıklamalar var. Türkiye'nin Mısır'dan daha tehlikeli olduğunu söylüyorlar. İlişkileri tersine çevirdiler. Türkiye'ye karşı kampanyalar düzenleniyor. Askeri bir hatanın olduğunu kabul etmiyorlar. Türkiye müdahele hakkını kullandı. Krizin derinleşmeden çözülmesi için ülkeler aracı oluyor. Türkiye itidalli davranıyor. 'Hava sahamızı koruduk, Rusya ile dostuz, iyi ilişkilerimiz var. Kazanımları silemeyiz' diyor. Rusya ise 'Sırtımızdan bıçaklandık, arkadan vurdular, bunlar Ermeni Soykırımı da yaptı' diyor. Türkiye dik duruyor. Rusya ise kendini ezik hissediyor."

RUSYA VANA KAPATMAYI GÖZE ALAMAZ

Rusya'nın doğalgaz vanalarını kapatmayı göze alamayacığını da ifade eden Özcan, "Doğalgaz noktasında başka krizler gördük. Rusya, Ukranya'ya verdiği gazı kesmişti. Tabi orada çok farklı sıkıntılar vardı. Rusya'nın Türkiye'ye verdiği gazdan 11 milyarlık kar marjı var. Türkiye'ye 'Sana gaz satmıyorum' diyemez. Rusya bunu göze alamaz. Ama Mavi Akım gibi gaz transfer projeleri ve bazı enerji anlaşmaları askıya alınabilir. Gelen Rus turist sayısı ve iki ülke arasındaki ticaret düşebilir. Türkiye'yi bir dost olarak görmeleri lazım. Rusya'ya hiçbir zaman güvenilmez. Türkiye alternatif modeller üretmeli" ifadelerini kullandı.

SURİYE'YE UZUN SÜRE HUZUR GELMEZ

Suriye'deki iç savaşa da değinen Özcan, sözlerini şöyle tamamladı: "Ortadoğu'nun içinde bulunduğu sıkıntılar Irak işgalinden sonra başladı. Bölge dışındaki büyük güçler müdahele ediyor. İnsanlar ölüyor. Bu nedenle barışı ve huzuru konuşamıyoruz. Büyük güçler sorunları kalıcı hale getiriyorlar. İnsanları ve örgütleri daha radikal hale getiriyorlar. Rusya şu an 'ya Esadı destekleyeceksiniz ya öleceksiniz' diyor. Bayır-Bucak Türkmenleri ve Kürtler hayat mücadelesi veriyor. Batılı ve Doğulu kaynaklar sivillerin hedef alındığını belirtiyor. Uluslararası müdahele sorunları büyütüyor, çözmüyor. Bu güçler bölgedeki varlıklarını meşru hale getirmek için her yolu deniyor. Esad bu saatten sonra gitmez. Rejimi korumak için herşey yapılıyor. Rusya'nın askeri sevkiyatı da sürüyor. Esad olduğu müddetçe sorunlar çözülmez, çok sayıda insan hayatını kaybeder. Suriye'ye barış uzun bir süre gelmez. Durum onu gösteriyor."

KERİM ATICI