İslâm Mücahidi idi

İslâm Mücahidi idi

HİSDER’de Böğrüdelik köyü ile seyyah ve âlim Abdürreşid İbrahim’i anlatan Dr. Mustafa Güçlü, “Abdürreşid İbrahim, Türk-İslâm dünyasının büyük mücahidi idi” dedi

Hikmet İlim ve Sanat Derneği’nin bu haftaki Pazartesi Sohbetleri’nde, Türkiye’de Özbek Tatarların yaşadığı tek köy olan “Böğrüdelik Tarihi ve Seyyah Abdürreşid İbrahim”in hayatı gündeme geldi.Hayreddin Biçer’in Kur’an-ı Kerim tilavetiyle başlayan programda Konya Aydınlar Ocağı Genel Başkanı Dr. Mustafa Güçlü, Sibirya bozkırlarından Türkiye’ye göç ederek 1907’de Konya’nın Cihanbeyli İlçesi Reşadiye (Böğrüdelik) Köyü’ne yerleşen Özbek Türklerinin tarihi ve kültürü ile Buharalı Özbeklerin göçlerine yardımcı olan ünlü seyyah ve âlim Abdürreşid İbrahim’in hayatı ile mücadelesini anlattı. Türk milletinin tarih sahnesine Hz. Yafes’in torunları olarak çıktıklarını ifade ederek Türk tarihinden sohbetine bir girizgâh yapan Dr. Mustafa Güçlü, Turani bir millet olan Türklerin boylara ayrıldığını ve Türkistan coğrafyasında büyük devletler kurduklarını belirterek “Balıkçı” anlamına gelen Rus ve Hazar Hakanlığının yıkılmasından sonra 1022’de kurulan Rus devleti ile 1040’da kurulan ilk Türk devleti hakkında da bilgi verdi. Rusların 1552’de Kazan Hanlığını, 1783’te Kırım Hanlığını ele geçirmesiyle birlikte Kırım’dan Romanya üzerinden Osmanlı’ya göçlerin başladığını belirten Güçlü, Rusların Kafkaslar’dan sonra Sabarların ülkesi anlamına gelen Sibirya, Kazak, Kırgız ve Özbek topraklarını da bir bir ele geçirmeye başladığı ifade ettikten sonra Abdürreşid İbrahim’in, 23 Nisan 1857’de Rusya’nın Batı Sibirya bölgesinde, Tobolsk ili Tara kasabasında doğduğunu söyledi.

10-1-004.jpg

JAPONYA’DA İLK İSLAM TOHUMLARINI ATTI

Güçlü, 1879’da İstanbul’a gelerek Hacca giden ve tahsiline Medine’de devam ederek beş yılda fıkıh, tefsir, hadis, kıraat gibi dini derslerinin yanında Arapça ve Farsça okuyarak hem Medine’de ve hem de İstanbul’da önemli şahsiyetlerle tanışıp, görüştükten sonra 1884 sonlarına doğru Tara’ya dönen Abdürreşid İbrahim’in mücadelesiyle ilgili şu bilgileri verdi: “Eğitimde yenilikçi hareketleriyle tanınan Abdürreşid İbrahim’in İstanbul’da bastırarak Rusya’da dağıttığı “Livaü’l-hamd” adlı risalesi Müslüman kitleler üzerinde etkili olmuştur. Sibirya’dan Anadolu’ya göç etmek üzere insanları hareketlendiren bu eserinden sonra, zamanla yetmiş bin Türk, Türkiye’ye hicret etmiştir. Ardından, Rus Çarlığı’nın Türklere yaptığı baskı ve haksızlıkları ortaya koyan Çoban Yıldızı adlı eserini yayınlayıp gizlice Rusya’ya gönderir. 1997’de İstanbul’dan başladığı üç yıl süren seyahatine çıkar. Bu uzun seyahatte, Mısır, Hicaz, Filistin, İtalya, Avusturya, Fransa, Sırbistan, Bulgaristan, Batı Rusya, Kafkasya, Batı ve Doğu Türkistan, Yedisu Vilayeti ve Sibirya bölgelerinde dolaşıp çeşitli temaslarda bulunarak Tara’ya geldi. Böylece acınacak durumdaki Müslümanların durumunu yakından inceleme fırsatını bulur. 1900’lerin başlarında Japonya’ya giderek ilk İslam tohumlarını atan Abdürrreşid İbrahim’in, Rusya’da 1905’te çıkardığı Ülfet dergisi Rusya ve Türkistan’da büyük bir ilgiyle karşılanır. Doğu Türkistan seyahatinden sonra Japonya’ya tekrar gelir ve “Asya Gi Kay” adlı derneği kurarak 1909’da Tokyo Camii’nin yapılmasını sağlar. Sonra Kore ve oradan Çin’e geçer. Singapur’da kendisini büyük bir coşku ile karşılayan Müslüman halka, ittihad-ı İslâm, yâni İslâm birliğinden bahseden vaaz ve sohbetler yapar. 1910’da İstanbul’a tekrar döner ve Sırat-ı Müstakim dergisinin düzenlediği Sultanahmet, Ayasofya, Şehzadebaşı Camilerinde vaaz tarzında yapılan konferanslara katılır. İtalyanların işgal ettiği Trablusgarb cephelerinde fiilen çarpıştıktan beş ay sonra İstanbul’a döner ve Eşref Edib’in gayretiyle Âlem-i İslâm adlı hatıratı, İstanbul’da basılır (1912) ve adeta kapışılır. Avrupa’da katıldığı konferans ve toplantılarda, her fırsatta Rusya Müslümanlarının sesi olur.

O BÜYÜK BİR İSLAM MÜCAHİDİ İDİ

Abdürreşid İbrahim, İstanbul’da kalarak Rusya aleyhinde faaliyetlerde bulunması uygun bulunmaması üzerine 1908’de Sibirya’dan hicretleri için çalıştığı, Konya’nın Cihanbeyli ilçesinin Böğrüdelik köyüne yerleşir. 1925 -1933 yılları arasında köyde boş durmaz. Öğrenciler yetiştirir, hayvancılıkla uğraşır. Konya Valiliği’nin, 24 Aralık 1828’de Cihanbeyli Müftüsü olarak tayin edilmesini teklif ettiği Abdürreşid Efendi, düşünce ve bilim alanında çalışmalarına ara vermez. Fırsat buldukça da İslam dünyasının problemlerini dile getiren eserler kaleme alır. 12 Ekim 1933 tarihinde Japonya’ya tekrar döner. Büyük bir camii açılmasına vesile olduğu Tokyo’daki caminin 1937’de fahri imamlığını yapar. İslâm dininin Japon yönetimi tarafından resmen tanınmasını sağlar. Tokyo’daki Tatar ve diğer Müslümanların çocuklarına din ve tarih dersleri verir. Kazan Tatarlarının, Türkiye’de Harf İnkılâbı yapıldığı için boşa çıkan bir matbaanın harflerini satın alarak Japonya’da kurdukları basım faaliyetlerine destek verir. Birçok Japon’un İslâm dinini seçmesine vesile olur. İslâm’ın daha iyi tanınması için Japonya’da çıkarmayı düşündüğü İngilizce-Arapça dergiyi planlarken ömrü yetmez. 17 Ağustos 1944’te Tokyo’da vefat eder. Vefatı İslâm dünyasında büyük yankı yapar. Kızının bulunduğu Mısır ve Konya Böğrüdelik başta olmak üzere vefatı üzüntü ile karşılanır, ardından adına anma toplantıları yapılır. Âlem-i İslâm, Asya Tehlikede, Tarihin Unutulmuş Sahifeleri adlı eserleri vardır. Büyük bir seyyah ve âlim olan Abdürreşid İbrahim Efendi’yi rahmetle anıyor ve ruhuna el-Fatiha gönderilmesini diliyorum.”

TEŞEKKÜR PLAKETLERİ SUNULDU

Sohbetten sonra HİSDER adına Böğrüdelik Köyü’nün ileri gelenleri ile Abdürreşid İbrahim’in hayattaki yakınları ile Naci İdil’e teşekkür plaketleri takdim edildi. Naci İdil de Dr. Mustafa Güçlü, HİSDER Sekreteri Muzaffer Tulukcu ve Araştırmacı-Yazar Mustafa Balkan’a teşekkür plaketi takdim etti. Meram Uluslararası Gençlik Akademisi’nde gerçekleştirilen sohbette, Konya’da yaşayan Buharalı Özbek Türkleri kadınlı erkekli büyük teveccüh gösterdi.

HABERE YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.