Diriliş modası

Türk ve Osmanlı tarihinde önemli bir yere sahip olan kayı boyu ve simgesi “IYI” popüler kültür haline geldi. 7'den 70'e tüm vatandaş, bu modanın etkisi altına girdi. Rampalı Çarşı'sındaki sahafların en çok sattığı kitaplar arasında “Diriliş” temalı eserler yer aldı. Giyim dükkanları, camekanlarını üzerinde IYI yazan tişörtlerle donattı. Gümüşçülerin en çok sattığı ürünlerin arasında IYI yazılı yüzük ve kolyeler oldu. Vatandaşlar tarafından Türk bayraklarının yanı kayı boyu bayrakları ile süslendi.

ŞEKİLCİLİKTEN ÖTEYE GEÇMEZ

Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bünyamin Ayhan, Diriliş Ertuğrul dizisi ve her geçen gün tüketimi artan diriliş nesneleri üzerine değerlendirmelerde bulundu. Ayhan, kültürel kodlara ne enjekte ediliyorsa, onun takip edildiği zamanların yaşandığını belirtti. Modanın popüler bir olduğunu vurgulayan Ayhan, “Modanın üreticileri vardır. Toplumu analiz eden uzmanları bulunur. Ürün üretirler ve onu küresel hale getirirler” dedi. Ayhan, daha sonra “Üretim tüketim süreci inşa ederler. Türkiye'de tarihi yeniden hatırlatmak için yapılan şeyler tüm bunlar. Ortadoğudaki çatışmalardan sonra bunların konu alındığı dizi ve nesneler önem kazandı. Kimlik arayışının olduğu bir tartışma aslında bu. Son dönemlerde Osmanlıcılığın yaygınlaşması ve iktidarın da buna destek vermesi tüm bunları olağanlaştırdı. Osmanlıyı öne çıkararak, içerdeki tartışmaların çoğunun üstü örtülüyor. Bütün bunlar ise şekil üzerine kuruluyor. Zaten insanlar fazla araştırmaz, sormaz ve okumaz. Diriliş Ertuğrul dizisinin, gerçek ile pek alakası yoktur. O dönem yeterince okunamıyor. Tarih, bir nesne veya vaka analiz etmek değildir” açıklamalarında bulundu.

POPÜLEŞTİRİLEN HERŞEYİN İÇİ BOŞTUR

Kayı işaretinin bile ne olduğunu tam bilmeyenlerin bu ürünleri tüketmeye yöneldiğini hatırlatan Ayhan; “Kayı boyunun ambleminin olduğu tişört, bardak, yüzükler hep gösteriş ürünleridir” şeklinde konuştu. “Osmanlının hiçbir bireyi dizilerde gösterilenler gibi değil” diyen Ayhan, şunları kaydetti: “Görsel toplumlara has bir şey bu ürünler. Sözlü kültürden görsel kültüre aktarıldı çoğu şey. Kurtlar Vadisi, Deli Yürek dizilerinin yayınlandığı dönemlerde de biz bunları gördük. Çoğu yer  bu dizilerin isimlerini dükkanlarına verdi. Bu aslında çok doğal bir şey. Etkisi de kısa oluyor. Amaç kar elde etmek. Popüleştirilen herşeyin içi boştur. Belli kesime hitap eder. İçeriği tartışmaya da açık değildir. Çocuklar için diriliş kılıçları yapılıyor. Arabalarda diriliş müzikleri çalınıyor. 90'lı yıllarda din üzerine bir popüleştirme vardı. Dükkanlara o dönemlerde de cihad köftecisi cihad manavı isimleri koyuldu. Dua okuyan oyuncak bebekler vardı. Elit kültürler, bunlara bulaşmazlar. Kültür; halk, popüler ve elit kültür olmak üzere 3'e ayrılır. Bu ayrımın iyi bilinmesi gerekir.”

POPÜLER KÜLTÜR GRİ ALANLARI SEVER

Tartışmalı bir konunun daha varlığına dikkat çeken Prof. Dr. Bünyamin Ayhan, bu ürünlerin sömürü için kullanıp kullanılmadığının toplumsal yapıya göre farklılık gösterdiğinin altını çizdi. Ayhan, “Önemli olan bunları kimin kullandığı. Toplumun ihtiyacından mı çıkıyor yoksa üst bir akıldan mı? İyi okunması lazım. Popüler kültür gri alanları çok sever. Kimse varda diyemez yok da. Bunların hepsi planlı olarak yapılmış ve vatandaşların hizmetine sunulmuştur. Kapitalizmde plansız bir şey yoktur. Toplum için güzel şeyler fakat popüleştirmemek kaydıyla.  Toplumun gerçekçiliği haline getirilmemeli” şeklinde konuştu.

EMRE ÖZGÜL